Encyklopedie z ekscytującymi tytułami „Sekrety starożytnych cywilizacji”, „Zagadki historii”, wiele programów telewizyjnych opowiadających o wyjątkowych znaleziskach archeologów – tak poznał współczesny człowiek z tajemnicami ludów żyjących przed tysiącami lat.
Jednak wiele tajemnic unikalnych kultur prawdopodobnie odejdzie w zapomnienie, ponieważ po starożytnych osadach praktycznie nic nie zostało. Badacze nie zatrzymują się kawałek po kawałku, by zebrać mozaikę życia zaginionych cywilizacji, ale czas jest bezlitosny, a poszukiwanie odpowiedzi na intrygujące pytania staje się coraz trudniejsze.
Maja (2000 pne – 900 ne)
Niegdyś potężni ludzie, którzy budowali gigantyczne miasta, ukrywali większość swoich sekretów za zasłoną czasu. Wiadomo, że Majowie opracowali własny system pisma, stworzyli złożony kalendarz i mieli własne formuły obliczeń matematycznych. Mieli także własne narzędzia inżynieryjne, za pomocą których wznosili ogromne piramidalne świątynie i tworzyli systemy nawadniające dla swoich ziem rolnych.
Do tej pory naukowcy zastanawiają się, co mogło spowodować wyginięcie tej cywilizacji. W końcu Majowie zaczęli tracić swoją władzę na długo przed tym, jak Europejczyk po raz pierwszy postawił stopę na ziemiach dzisiejszej Ameryki Środkowej. Zgodnie z założeniami badaczy taki obrót wydarzeń spowodowany był morderczymi wojnami, w wyniku których starożytne miasta opustoszały.
Cywilizacja indyjska (Harrap) (3300 p.n.e. – ok. 1300 p.n.e.)
W czasie istnienia tej cywilizacji w Dolinie Indusu mieszkało wówczas prawie 10% całej populacji planety – 5 milionów ludzi. Cywilizacja indyjska nazywana jest także cywilizacją Harappan (od nazwy jej centrum – miasta Harappa). Ci potężni ludzie mieli rozwinięty przemysł metalurgiczny. Posiadali własny list, który niestety pozostaje jedną z tajemnic tej cywilizacji.
Ale około trzy i pół tysiąca lat temu większość Harappanów zdecydowała się przenieść na południowy wschód, opuszczając swoje miasta. Według naukowców najbardziej prawdopodobną przyczyną tej decyzji było pogorszenie warunków klimatycznych. W ciągu zaledwie kilku stuleci osadnicy zapomnieli o dokonaniach swoich wielkich przodków. Ostatni decydujący cios cywilizacji Harappańczyków zadali Aryjczycy, którzy zniszczyli ostatnich przedstawicieli tego niegdyś potężnego ludu.
Cywilizacja Rapanui na Wyspie Wielkanocnej (ok. 1200 r. – początek XVII w.)
Ten kawałek ziemi zagubiony w oceanie otoczył się ogromną ilością tajemnic i legend. Do tej pory w kręgach naukowych trwają debaty na temat tego, kto jako pierwszy zaludnił tę wyspę. Według jednej z wersji, pierwszymi mieszkańcami Rapa Nui (jak mieszkańcy nazywają Wyspę Wielkanocną) byli imigranci ze Wschodniej Polinezji, którzy przypłynęli tu około 300 roku n.e. na ogromnych i solidnych łodziach.
Prawie nic nie wiadomo o życiu starożytnej cywilizacji Rapanui. Jedynym przypomnieniem dawnej potęgi tych ludzi są gigantyczne kamienne posągi moai, które w milczeniu strzegą wyspy przez wiele stuleci.
Çatalhöyük (7100 pne - 5700 pne)
Najstarsza metropolia świata. Brzmi imponująco, prawda? Çatalhöyük zostało zbudowane w zaawansowanej cywilizacji neolitycznej (ponad dziewięć i pół tysiąca lat temu) na terytorium dzisiejszej Turcji.
Miasto to miało unikalną jak na tamte czasy architekturę: nie było ulic, wszystkie domy stały blisko siebie, a wchodziło się do nich przez dach. Naukowcy nie bez powodu nazwali starożytną metropolię Çatalhöyük – mieszkało w niej prawie dziesięć tysięcy ludzi. Wciąż nie wiadomo, co skłoniło ich do opuszczenia swojego majestatycznego miasta około siedem tysięcy lat temu.
Cahokia (300 p.n.e. – XIV w. n.e.)
Jedynymi pamiątkami po tej starożytnej indyjskiej cywilizacji są ceremonialne kopce, które znajdują się w stanie Illinois (USA). Cahokia przez długi czas zachowywała status największego miasta Ameryki Północnej: powierzchnia tej osady wynosiła 15 kilometrów kwadratowych, a mieszkało tu 40 tysięcy ludzi. Według naukowców ludzie zdecydowali się opuścić majestatyczne miasto ze względu na duże problemy z warunkami sanitarnymi, przez co pojawiły się wybuchy głodu i epidemie.
Göbekli Tepe (około 12,000 lat)
Ta świątynia to wciąż tajemnicza budowla. Jedyne, co o nim wiemy, to fakt, że został zbudowany około 10,000 XNUMX lat p.n.e. Niezwykła nazwa tego kompleksu, który znajduje się na terytorium Turcji, tłumaczy się jako „Brzuszne Wzgórze”. Do tej pory zbadano zaledwie 5 procent tej struktury, więc archeolodzy nie znaleźli jeszcze odpowiedzi na liczne pytania.
Imperium Khmerów (ok. 802-1431 r.)
Angkor Wat to główna atrakcja Kambodży. A kiedyś, w 1000-1200 AD, miasto Angkor było stolicą wielkiego imperium Khmerów. Według badaczy osada ta mogła być kiedyś największą na świecie – jej populacja wynosiła milion osób.
Naukowcy rozważają kilka wersji przyczyn upadku majestatycznego Imperium Khmerów – od wojny po klęskę żywiołową. Dziś dość trudno jest badać ruiny Angkoru gdyż większość z nich porośnięta jest nieprzejezdną dżunglą.
Dynastia Guridów (879 – 1215 AD)
Dziś tylko minaret Jam przypomina miasto Firuzkuh, które było stolicą starożytnego imperium Guridów. Zanikła cywilizacja żyła w tym czasie w ogromnym państwie (tereny dzisiejszego Afganistanu, Iranu i Pakistanu).
Z powierzchni ziemi stolica Guridów została zmieciona przez armię Czyngis-chana. Z uwagi na to, że minaret znajduje się na terytorium Afganistanu, jego badanie staje się trudniejsze, a prace wykopaliskowe w tym miejscu jeszcze się nie rozpoczęły.
Starożytne miasto Niya (w okresie istnienia Wielkiego Jedwabnego Szlaku, około XV wne)
Teraz w miejscu Niya znajduje się pustynia, a wcześniej była to prawdziwa oaza, w której uwielbiały odpoczywać karawany przewożące ładunki po Wielkim Jedwabnym Szlaku. Ukryte pod piaskiem pozostałości starożytnego miasta odkryli archeolodzy całkiem niedawno.
Po wykopaniu starożytnej Nii archeolodzy byli zachwyceni, gdyż w tym miejscu udało im się odnaleźć ślady wielu ludów handlujących na Jedwabnym Szlaku. Dziś naukowcy nadal aktywnie badają Niyu, którego upadek zbiegł się z utratą zainteresowania wielką drogą handlową.
Miasto na Nabta Playa (około 4000 pne)
Na Saharze żyła kiedyś wysoko rozwinięta cywilizacja, której udało się zbudować własny prototyp kalendarza astronomicznego, który jest o tysiąc lat starszy od słynnego na całym świecie Stonehenge. Mieszkańcy doliny pradawnego jeziora Nabta Playa musieli opuścić dolinę ze względu na dramatyczną zmianę klimatu, który stawał się coraz bardziej suchy.
