Het zeldzaamste textiel ter wereld is gemaakt van de zijde van een miljoen spinnen

De gouden cape, gemaakt van de zijde van meer dan een miljoen vrouwelijke Golden Orb Weaver-spinnen, verzameld in de hooglanden van Madagaskar, tentoongesteld in het Victoria and Albert Museum in Londen.

In 2009 werd in het American Museum of Natural History in New York tentoongesteld wat wordt beschouwd als 's werelds grootste en zeldzaamste stuk stof dat volledig is gemaakt van de zijde van de gouden zijden bolwever. Er wordt gezegd dat het "het enige grote stuk stof gemaakt van natuurlijke spinnenzijde is dat tegenwoordig in de wereld bestaat". Het is een adembenemend textiel en het verhaal van zijn creatie is fascinerend.

De gouden cape, gemaakt van de zijde van meer dan een miljoen vrouwelijke Golden Orb Weaver-spinnen, verzameld in de hooglanden van Madagaskar, werd in juni 2012 tentoongesteld in het Victoria and Albert Museum in Londen.
De gouden cape, gemaakt van de zijde van meer dan een miljoen vrouwelijke Golden Orb Weaver-spinnen, verzameld in de hooglanden van Madagaskar, tentoongesteld in het Londense Victoria and Albert Museum in juni 2012. © Cmglee | Wikimedia Commons

Dit stuk stof was een gezamenlijk project van Simon Peers, een Britse kunsthistoricus die gespecialiseerd is in textiel, en Nicholas Godley, zijn Amerikaanse zakenpartner. Het project nam vijf jaar in beslag en kostte meer dan £ 300,000 (ongeveer $ 395820). Het resultaat van dit streven was een stuk textiel van 3.4 meter bij 11.2 meter.

De inspiratie voor een meesterwerk van spinnenwebzijde

De door Peers en Godley geproduceerde stof is een goudkleurige brokaatsjaal/cape. De inspiratie voor dit meesterwerk werd door Peers gehaald uit een Frans verslag uit de 19e eeuw. Het verslag beschrijft de poging van een Franse jezuïet-missionaris, pater Paul Camboué genaamd, om stoffen uit spinnenzijde te extraheren en te maken. Hoewel er in het verleden verschillende pogingen zijn ondernomen om van spinnenzijde stof te maken, wordt pater Camboué beschouwd als de eerste persoon die daarin is geslaagd. Desalniettemin werd in de oudheid al spinnenweb geoogst voor verschillende doeleinden. De oude Grieken gebruikten bijvoorbeeld spinnenweb om het bloeden van wonden te stoppen.

Gemiddeld leveren 23,000 spinnen ongeveer een ons zijde op. Het is een zeer arbeidsintensieve onderneming, waardoor deze stoffen buitengewoon zeldzame en kostbare objecten worden
Gemiddeld leveren 23,000 spinnen ongeveer een ons zijde op. Het is een zeer arbeidsintensieve onderneming, waardoor deze stoffen buitengewoon zeldzame en kostbare objecten worden.

Als missionaris in Madagaskar gebruikte pater Camboué een soort spinnen die op het eiland te vinden was om zijn spinnenwebzijde te produceren. Samen met een zakenpartner, M. Nogué genaamd, werd op het eiland een spinzijdestoffenindustrie opgericht en een van hun producten, "een complete set bedkleden", werd zelfs tentoongesteld op de Parijse Expositie van 1898. Het werk van de twee Fransen zijn inmiddels verloren. Desalniettemin kreeg het destijds enige aandacht en vormde het ongeveer een eeuw later inspiratie voor de onderneming van Peers en Godley.

Het vangen en verwijderen van spinrag

Een van de belangrijke dingen bij de productie van spinrag door Camboué en Nogué is een door laatstgenoemde uitgevonden apparaat om de zijde te extraheren. Deze kleine machine werd met de hand aangedreven en was in staat om zijde van maximaal 24 spinnen tegelijk te extraheren zonder ze pijn te doen. Peers slaagden erin een replica van deze machine te bouwen, en het 'spider-silking'-proces kon beginnen.

Daarvoor moesten de spinnen echter worden gevangen. De spin die door Peers en Godley wordt gebruikt om hun kleding te produceren, staat bekend als de roodpootige gouden wielwebspin (Nephila inaurata), een soort die inheems is in Oost- en Zuidoost-Afrika, evenals op verschillende eilanden in de West-Indiase Oceaan, inclusief Madagaskar. Alleen de vrouwtjes van deze soort produceren de zijde, die ze tot webben weven. De webben gloeien in het zonlicht en er is gesuggereerd dat dit bedoeld is om prooien aan te trekken of als camouflage te dienen.

De zijde geproduceerd door de gouden bolspin heeft een zonnig gele tint.
Nephila inaurata algemeen bekend als de roodpootige gouden wielwebspin of roodpootnephila. De zijde geproduceerd door de gouden bolspin heeft een zonnig gele tint. ©Charles James Sharp | Wikimedia Commons

Voor Peers en Godley moesten maar liefst een miljoen van deze vrouwelijke roodpootige gouden wielwebspinnen worden gevangen om genoeg zijde voor hun sjaal / cape te bemachtigen. Gelukkig is dit een veel voorkomende spinsoort en komt hij overvloedig voor op het eiland. De spinnen werden teruggezet in het wild zodra ze geen zijde meer hadden. Na een week konden de spinnen echter weer zijde produceren. De spinnen produceren alleen hun zijde tijdens het regenseizoen, dus ze werden alleen gevangen in de maanden oktober tot juni.

Na vier jaar werd er een goudkleurige sjaal/cape geproduceerd. Het werd eerst tentoongesteld in het American Museum of Natural History in New York en vervolgens in het Victoria and Albert Museum in Londen. Dit werk bewees dat spinnenzijde inderdaad gebruikt kon worden om stoffen te maken.

Moeilijkheden bij de productie van spinnenzijde

Toch is het geen gemakkelijk product om massaal te produceren. Wanneer ze bijvoorbeeld samen worden gehuisvest, hebben deze spinnen de neiging om in kannibalen te veranderen. Toch is gebleken dat spinnenzijde extreem sterk, maar toch licht en flexibel is, een eigenschap die veel wetenschappers intrigeert. Daarom hebben onderzoekers geprobeerd deze zijde op andere manieren te verkrijgen.

Een ervan is bijvoorbeeld om de spinnengenen in andere organismen in te brengen (zoals bacteriën, hoewel sommigen het bij koeien en geiten hebben geprobeerd), en dan de zijde ervan te oogsten. Dergelijke pogingen zijn slechts matig succesvol geweest. Het lijkt erop dat men voorlopig nog een groot aantal spinnen moet vangen als men een stuk stof uit zijde wil maken.