In het hart van het Verenigd Koninkrijk weeft een rijk tapijt van oude monumenten een boeiend verhaal over de evolutie van de beschaving. Deze overblijfselen strekken zich uit tot een tijd dat deze landen de thuisbasis waren van een groot aantal stammenculturen en bieden een kijkje in een wereld die doordrenkt is van mystiek en symbiose met de natuur. Van grafheuvels en megalieten tot het beroemde Stonehenge, deze relikwieën symboliseren een tastbare link tussen het heden en het verleden. Eén zo'n buitengewone ontdekking staat echter apart, intrigerend gemaakt niet van steen, maar van hout! Dit artikel ontvouwt het raadsel rond dit mysterieuze oude monument, de zogenaamde Seahenge.
Op zoek naar de wortels van Seahenge
Het rustige dorpje Holmes-next-the-Sea, Norfolk, genesteld aan de oostkust van het Verenigd Koninkrijk, lijkt een onwaarschijnlijke locatie voor baanbrekende archeologische ontdekkingen. Maar in 1998 werd dit serene kustplaatsje het middelpunt van wereldwijde aandacht toen een lokale amateurarcheoloog, John Lorimer, op het strand een bijl uit de Bronstijd tegenkwam. Geïntrigeerd zette Lorimer zijn verkenningen voort, wat leidde tot een nog belangrijkere vondst: een omgekeerde boomstronk die uit de zanderige kustlijn tevoorschijn kwam.
Toen het tij zich terugtrok, ontvouwde de ware vorm van de stronk zich - hij maakte deel uit van een tot nu toe ongeziene cirkelvormige opstelling van houten palen met de omgekeerde stronk in de kern. Deze onverwachte ontdekking trok al snel de aandacht van professionele archeologen, die al snel ter plaatse kwamen om de volledige omvang van deze buitengewone vondst te onthullen.
Seahenge: een unieke creatie uit de Bronstijd
De Seahenge, zoals het bekend werd, was niet alleen uniek, maar ook ongelooflijk oud. Radiokoolstofdatering onthulde dat de houtcirkel rond 2049 voor Christus tijdens de bronstijd werd gebouwd, een feit dat werd bepaald door de leeftijd van de bomen die bij de constructie werden gebruikt te onderzoeken.
Het monument bestond uit vijfenvijftig gespleten eiken stammen die in een cirkel van ongeveer 7 bij 6 meter (23 bij 20 voet) waren gerangschikt. Intrigerend genoeg waren de stammen verticaal in tweeën gespleten, met de afgeronde schorszijde naar buiten gericht en de platte zijde naar binnen gericht, met uitzondering van één stam, die in omgekeerde volgorde was geplaatst.
Een bepaalde stam had een Y-vormige vork, waardoor een smalle ingang in de omheining ontstond. Voor deze opening stond nog een stam, die een visuele barrière vormde voor de binnenste cirkel. Ingesloten in de houten cirkel was de iconische omgekeerde boomstronk, met zijn wortels die naar de hemel reikten.
Het doel van Seahenge ontcijferen
Het ontrafelen van het doel van Seahenge was een uitdagende onderneming voor zowel archeologen als historici. De heersende consensus wijst op een rituele functie, mogelijk gerelateerd aan begrafenispraktijken uit de Bronstijd.
Eén theorie stelt dat Seahenge werd gebruikt voor excarnatie, een oude begrafenispraktijk waarbij vlees van lichamen werd verwijderd, vergelijkbaar met de moderne Tibetaanse Sky Burial. De overledenen werden waarschijnlijk bovenop de omgekeerde stronk geplaatst, blootgesteld aan de elementen en aasvogels. Deze praktijk suggereert een geloof in de voortzetting van de geest na het fysieke verval van het lichaam, waarbij de overblijfselen worden verteerd en verspreid door roofvogels.
Bovendien heeft Seahenge mogelijk gediend als een ceremoniële plek, waarbij de lay-out de grens tussen leven en dood symboliseert, tussen de sterfelijke wereld en het rijk daarbuiten. De nabijheid van de zee suggereert dat mensen uit de bronstijd de zee als de rand van de wereld hebben gezien, met het hiernamaals achter de horizon.
De exacte aard van het oorspronkelijke doel van Seahenge blijft echter een raadsel. Toch is het onmiskenbare belang ervan voor de oude bewoners van de regio duidelijk zichtbaar in het symbolische ontwerp en de uitgebreide constructie van het monument.
Inzichten in Groot-Brittannië uit de bronstijd
Seahenge biedt waardevolle inzichten in de levens van mensen uit de Bronstijd in Groot-Brittannië. Het bewaard gebleven hout biedt tastbaar bewijs van de technieken die door deze vroege bouwers werden toegepast. Zichtbare markeringen op de stammen suggereren het gebruik van bronzen bijlen, waarschijnlijk afkomstig uit de regio Cornwall, wat duidt op handelsbetrekkingen tussen de stammen.
Verder onderzoek suggereert dat de constructie van Seahenge een belangrijke gebeurtenis was, waarbij waarschijnlijk een aanzienlijk personeelsbestand betrokken was, mogelijk wel 50 personen. Deze bevinding benadrukt het bestaan van sterke gemeenschappen en de bekendheid met grootschalige bouwprojecten in de bronstijd.
Het landschap van Seahenge
Onderzoek wijst uit dat de omgeving van Seahenge sinds de bouw aanzienlijke veranderingen heeft ondergaan. Oorspronkelijk is het monument waarschijnlijk verder landinwaarts gebouwd, op een kwelder of getijdenmoeras. Dit moeras veranderde in de loop van de tijd in een zoetwatermoeras, waardoor boomgroei en de vorming van veenlagen werden gestimuleerd. Toen de zeespiegel steeg, werden deze veenlagen ondergedompeld en bedekt met zand, waardoor de overblijfselen van Seahenge effectief bewaard bleven.
Ondanks de beperkte opgravingsmogelijkheden werden er in de buurt van Seahenge enkele waardevolle artefacten ontdekt, waaronder aardewerkscherven uit de Bronstijd, wat suggereert dat de site enkele eeuwen na de eerste constructie nog steeds in gebruik was.
Het debat over de toekomst van Seahenge
De ontdekking van Seahenge leidde tot een fel debat over het behoud en eigendom ervan. De lokale gemeenschap hoopte het monument te behouden en toeristen naar de regio te trekken. Daarentegen waren 'moderne druïden' en 'neopagans' tegen elke verstoring van de site, terwijl archeologen pleitten voor het behoud ervan in een museum.
Het conflict trok veel media-aandacht, met als hoogtepunt een bevel van het hooggerechtshof dat demonstranten verhinderde de locatie te naderen. Uiteindelijk slaagde het English Heritage-team erin om de overblijfselen van Seahenge op te graven en te verwijderen, ondanks sterke tegenstand van verschillende facties.
Seahenge huidige status
De overblijfselen van Seahenge werden voor bewaring vervoerd naar het veldcentrum van de Fenland Archaeology Trust in Flag Fen, Cambridgeshire. Hier werden ze ondergedompeld in zoet water voor reiniging, scannen en verdere conservering. Er werd een innovatieve conserveringsmethode toegepast, waarbij het hout in met was geëmulgeerd water werd gedrenkt, waardoor het vocht in het hout effectief werd vervangen door was. In 2008 werd een Seahenge-replica tentoongesteld in het King's Lynn Museum in King's Lynn.
Seahenge: een tijdloze link
Seahenge is niet de enige houten cirkel die in Engeland is ontdekt. Een tweede, kleinere houtcirkel werd slechts honderd meter ten oosten van Seahenge gevonden, wat de betekenis van deze structuren in Groot-Brittannië uit de Bronstijd, met name in East Anglia, onderstreepte.
Deze archeologische schatten bieden inzichten van onschatbare waarde in de culturen van Europa uit de bronstijd en onthullen een samenleving die diep verbonden is met de natuur, doordrenkt is van mystiek en in staat is tot opmerkelijke architectonische hoogstandjes. Nu Seahenge bewaard is gebleven, zijn deze verbindingen met ons verre verleden tijdloos geworden.
