Een onderzoeksteam van de afdeling Taalwetenschap van de Universiteit van Keulen heeft een nieuw schrijfsysteem ontdekt dat meer inzicht geeft in de geschiedenis van het Kushan-rijk, dat een prominente staat was in de oudheid.
Aan de Universiteit van Keulen slaagde een team van nieuwe onderzoekers erin een raadsel te ontcijferen dat wetenschappers al meer dan 70 jaar in verwarring brengt: het 'onbekende Kushan-schrift'. Svenja Bonmann, Jakob Halfmann en Natalie Korobzow bestudeerden gedurende een aantal jaren afbeeldingen van inscripties die in grotten waren ontdekt, evenals symbolen op kommen en kleipotten uit enkele Centraal-Aziatische landen om de puzzel samen te stellen.
Op 1 maart 2023 werd een rapport van een gedeeltelijke ontcijfering van het onbekende Kushan-script onthuld op een online conferentie van de Academie van Wetenschappen van de Republiek Tadzjikistan. Op dit moment kan naar schatting 60% van de symbolen worden gedecodeerd, en de groep probeert nog steeds de rest van de karakters te lezen. Een uitgebreide uitleg van de ontcijfering is afgedrukt in de publicatie Transacties van de Filologische Vereniging met de titel "Een gedeeltelijke ontcijfering van het onbekende Kushan-script."
Doorbraak bereikt door nieuwe ontdekking
Het schrijfsysteem van de Kushans, dat nog steeds onbekend is, werd tussen 200 v.Chr. en 700 n.Chr. In Centraal-Azië gebruikt. Het wordt verondersteld te zijn gebruikt door de vroege nomadische mensen van de Euraziatische steppe, zoals de Yuezhī, en de heersende dynastie van de Kushans. Het Kushan-rijk speelde een belangrijke rol bij de verspreiding van het boeddhisme in Oost-Azië, evenals bij de ontwikkeling van monumentale architectuur en kunstwerken.
Tot nu toe zijn er veel, meestal korte, inscripties aangetroffen, voornamelijk uit Tadzjikistan, Afghanistan en Oezbekistan. Bovendien werd in de jaren zestig een langere drietalige inscriptie ontdekt door Franse archeologen in Dašt-i Nāwur in Afghanistan: op een rotsblok op 1960 m boven zeeniveau op de berg Qarabayu, ongeveer 4,320 km ten zuidwesten van Kabul.
Het was al sinds de jaren vijftig bekend dat er een schrijfsysteem bestond, maar het was nooit ontcijferd. In 1950 werd echter een tweetalige inscriptie ontdekt, uitgehouwen in een rotswand in de Almosi-kloof bij Dushanbe in Tadzjikistan. De tekst bevatte secties geschreven in de reeds bekende Bactrische taal, evenals een onbekend Kushan-schrift.
Verschillende onderzoekers begonnen na de vondst nieuwe pogingen om het script te kraken, maar het waren de taalkundigen van de Universiteit van Keulen die het gedeeltelijk konden ontcijferen in samenwerking met de Tadzjiekse archeoloog Dr. Bobomullo Bobomulloev, die een belangrijke rol speelde bij het blootleggen en vastleggen van de tweetaligheid.
Twee eeuwen nadat de Egyptische hiërogliefen waren ontcijferd, is er succes geboekt
Door dezelfde methode te gebruiken die wordt gebruikt om de Egyptische hiërogliefen te ontcijferen met de Rosetta Stone, oud Perzisch spijkerschrift en Grieks lineair B-scriptkon het team conclusies trekken over de schrijf- en taalvorm op basis van de tweetalige inscriptie gevonden in Tadzjikistan (Bactrisch en het voorheen niet-identificeerbare Kushan-schrift) en de drietalige inscriptie uit Afghanistan (Gandhari of Midden-Indo-Arisch, Bactrisch en hetzelfde onbekend Kushan-schrift).
De ontdekking werd mogelijk gemaakt door de koninklijke naam Vema Takhtu, die aanwezig was in beide Bactrische teksten, en de titel "King of Kings", die werd onderscheiden in de secties geschreven in het voorheen niet-geïdentificeerde Kushan-schrift. Deze titel stelde de taalkundigen in staat de taal van de tekst te herkennen. Met behulp van de Bactrische parallelle tekst konden de onderzoekers verdere tekenreeksen opsplitsen en de fonetische waarden van elk teken bepalen.
Inzicht krijgen in de fijne kneepjes van de Kushan-cultuur
De onderzoeksgroep heeft bewijs gevonden van een volledig onbekende Midden-Iraanse taal die is vastgelegd in het Kushan-schrift. Deze taal is niet dezelfde als de Bactrische of Khotanese Saka, die ooit in West-China werd gebruikt. Deze nieuwe taal lijkt zich midden in de ontwikkeling tussen deze twee talen te bevinden. Het kan de taal zijn van de bevolking van Noord-Bactrië (in het huidige Tadzjikistan) of de taal van nomadische groepen uit Binnen-Azië (de Yuezhī) die oorspronkelijk uit Noordwest-China kwamen.
Gedurende een bepaalde periode werd het naar verluidt gebruikt als een van de officiële talen van het Kushan-rijk, naast Bactrisch, Gandhari / Midden-Indo-Arisch en Sanskriet. Als beginnaam stellen de geleerden het label "Eteo-Tocharisch" voor om de recent ontdekte Iraanse taal te beschrijven.
In de nabije toekomst werken de onderzoekers samen met Tadzjiekse archeologen om onderzoeksreizen naar Centraal-Azië te maken. Dit komt doordat er nieuwe inscripties zijn gevonden en er meer veelbelovende sites zijn geïdentificeerd. Svenja Bonmann, de eerste auteur, merkte op: "Onze ontcijfering van dit schrift kan helpen ons begrip van de taal en culturele geschiedenis van Centraal-Azië en het Kushan-rijk te vergroten, vergelijkbaar met het ontcijferen van de Egyptische hiërogliefen of Maya-tekens voor ons begrip van het oude Egypte of de Maya-beschaving.”
Meer informatie: Svenja Bonmann et al, Een gedeeltelijke ontcijfering van het onbekende Kushan-script, Transacties van de Filologische Vereniging (2023).
