Teleskopy we współczesnym znaczeniu tego słowa zostały po raz pierwszy wynalezione i użyte do celów astronomicznych przez słynnego holenderskiego matematyka i astronoma, Galelio. Nie tylko wynalazł teleskop, ale także jako pierwszy zastosował go w astronomii. I chociaż niektórzy twierdzą, że inni ludzie mogli wcześniej wynaleźć teleskopy, wiemy, że nie ma na to dowodów. Ale czy to prawda?
Teleskopy były być może wynalezione i używane w wielu starożytnych cywilizacjach na długo przed Galileuszem, ale nie były powszechnie używane. Soczewka Layarda, znana również jako Nimrusoczewka d – 3000-letni kryształ górski odkryty w asyryjskim pałacu Nimrud w Iraku – może być tego doskonałym dowodem.
Soczewka Nimrud jest lekko owalny i prawdopodobnie został wyszlifowany na kole lapidarium. Jego ogniskowa wynosi około 12 centymetrów, a ognisko znajduje się około 11 centymetrów (4.5 cala) od płaskiej strony, co odpowiada 3-krotnemu szkłu powiększającemu.
Asyryjczycy prawdopodobnie używali go jako szkła powiększającego, płonącego szkła do rozpalania ognia poprzez skupianie światła słonecznego lub jako ozdobnej inkrustacji. Podczas szlifowania na powierzchni soczewki powstało dwanaście wnęk, które zawierały uwięziony płyn, najprawdopodobniej naftę lub inny płyn uwięziony w surowym krysztale.
Chociaż niektórzy naukowcy uważają, że starożytni Asyryjczycy używali nimrud jako część teleskopu, aby wyjaśnić swoją zaawansowaną wiedzę astronomiczną, większość innych naukowców twierdzi, że jakość optyczna soczewki nie wydaje się być odpowiednia do oglądania odległych planet.
Przekonanie, że nimrud była soczewką teleskopową, wynikała z faktu, że starożytni Asyryjczycy postrzegali Saturna jako boga otoczonego pierścieniem węży, co było ich interpretacją pierścieni Saturna widzianych przez teleskop niskiej jakości.
W 1980 roku grupa archeologów z University of Chicago odkryła Nimrud podczas wykopalisk w pałacu Nimrud, starożytne asyryjskie miasto w Iraku. Znaleźli soczewkę zakopaną wśród innych kawałków potłuczonego szkła o podobnym wyglądzie, które przypominały emalię z rozpadającego się przedmiotu, prawdopodobnie drewna lub kości słoniowej.
Teleskop jest wystawiony w gablocie 9 Galerii Dolnej Mezopotamii w sali 55 Muzeum Brytyjskiego. NimruIstnienie soczewki d dowodzi jednego na pewno: Galileo nie wynalazł pierwszego teleskopu.
Druga soczewka, prawdopodobnie datowana na V wiek pne, została odkryta w świętej jaskini na górze Ida na Krecie. Był wyższej jakości i mocniejszy niż Nimruobiektyw.
Pompeje, starożytne miasto w pobliżu Neapolu we Włoszech, zostało pogrzebane przez erupcję Wezuwiusza w 79 rne. Pliniusz i Seneka, starożytni pisarze rzymscy, opisują soczewkę używaną przez grawera w Pompejach. Można powiedzieć, że można znaleźć wiele wskazówek i dowodów sugerujących, że teleskopy zostały wynalezione i używane w wielu starożytnych cywilizacjach na długo przed Galelio.
Asyryjczycy zostali podbici przez imperium perskie w VI wieku pne, po czym przyjęli perską kulturę i praktyki. Uważa się, że Asyryjczycy jako pierwsi systematycznie studiowali astronomię już w VII wieku pne. Wykorzystali swoją wiedzę z zakresu geometrii, arytmetyki i astrologii – połączoną z pasją do obserwacji – do zbudowania jednej z największych cywilizacji, jakie kiedykolwiek istniały.
Dlatego narzędzia takie jak NimruSoczewki d mogły być używane przez starożytnych Asyryjczyków do obserwacji gwiazd i rejestrowania informacji na ich temat — wczesny przykład tego, co można uznać za naukę, a nie tylko przesądy czy magię.
Według niektórych uczonych starożytni mieszkańcy Asyrii opracowali unikalną soczewkę do skupiania światła z odległych obiektów, dzięki czemu wydaje się ona wystarczająco duża, aby wyraźnie widzieć. Rezultatem było urządzenie optyczne znane jako „astronomiczna podwójna łodyga winogron” lub jak znamy to dzisiaj: pierwszy na świecie teleskop.
