De meeste mensen zijn verrast om te horen dat ijzeren voorwerpen eigenlijk dateren uit de bronstijd. Maar wat nog fascinerender is, is dat sommige van deze oude ijzeren voorwerpen gemaakt zijn van meteorieten. Dat klopt, meteorieten! In feite is het gebruik van meteoorijzer niet alleen een mythe, maar een bewezen realiteit. Dit is een verbazingwekkende ontdekking die ons veel vertelt over de vindingrijkheid van oude mensen en hun kennis van de wereld om hen heen. Dus, wat is de fascinerende geschiedenis achter artefacten uit de bronstijd gemaakt van meteoorijzer?
Hoewel meteorieten al waren erkend als een bron van dit metaal, kon de wetenschappelijke gemeenschap niet bepalen of ze verantwoordelijk waren voor de meeste of slechts enkele ijzerartefacten uit de Bronstijd. Albert Jambon heeft in het kader van zijn werk aan het Institut de minéralogie, de physique des matériaux et de cosmochimie (CNRS / UPMC / IRD / Muséum national d'Histoire naturelle) aangetoond dat ijzer dat tijdens de bronstijd wordt gebruikt altijd meteorisch is en hij legde uit hoe deze praktijk tijdens de ijzertijd werd verlaten.
De ijzertijd begon in Anatolië en de Kaukasus rond 1200 v.Chr. Maar bijna 2,000 jaar eerder maakten verschillende culturen al voorwerpen van ijzer. Deze items waren uiterst zeldzaam en altijd enorm gekoesterd.
IJzererts is overvloedig aanwezig op het aardoppervlak. Dus wat maakte deze artefacten zo waardevol? Uit eerste onderzoek was gebleken dat sommige waren gemaakt met ijzer uit meteorieten, waardoor wetenschappers zich afvroegen hoeveel anderen dat waren. Albert Jambon verzamelde de beschikbare gegevens en voerde zijn eigen niet-destructieve chemische analyses van monsters uit met behulp van een draagbare röntgenfluorescentiespectrometer.
Zijn verzameling ijzeren artefacten omvat kralen uit Gerzeh (Egypte, ca. 3200 v.Chr.); een dolk uit Alaca Höyük (Turkije, ca. 2500 v.Chr.); een hanger uit Umm el-Marra (Syrië, ca. 2300 v.Chr.); een bijl uit Ugarit (Syrië, ca. 1400 v.Chr.) en verschillende andere uit de beschaving van de Shang-dynastie (China, ca. 1400 v.Chr.); en de dolk, armband en hoofdsteun van Toetanchamon (Egypte, ca. 1350 v.Chr.).
Uit zijn analyses bleek dat elk van deze artefacten uit de Bronstijd was gemaakt met meteoorijzer. Wanneer grote hemellichamen zoals onze planeet worden gevormd, drijft bijna al het nikkel naar de gesmolten ijzeren kern. Het is dus uiterst zeldzaam om nikkel op het oppervlak te vinden. Sommige meteorieten ontstaan echter wanneer hemellichamen worden verbrijzeld. Als deze meteorieten zijn samengesteld uit kernmateriaal, bevatten ze meestal ijzer met een hoog gehalte aan nikkel en kobalt.
Deze eigenschap maakt het mogelijk om de bron van ijzer te identificeren. Meteorisch ijzer is ook al in een metalen staat, klaar voor gebruik, wat verklaart waarom het in alle ijzerartefacten uit de Bronstijd terechtkwam. Daarentegen moeten de ijzerverbindingen in terrestrische ertsen eerst het reductieproces ondergaan, waarbij gebonden zuurstof wordt verwijderd om het gewenste metaal te verkrijgen. Dit is de basis van smelten in ovens, een doorbraak die het begin van de ijzertijd markeerde.
Concluderend, het gebruik van zeldzaam buitenaards metaal in een tijd waarin terrestrische ijzererts overvloedig aanwezig was en gemakkelijker te verkrijgen was, is een belangrijke ontdekking. De bevindingen van Albert Jambon hebben eerdere theorieën uitgedaagd die suggereerden dat met nikkel beladen ijzerlegeringen werden verkregen uit terrestrische ertsen. De ontdekking van artefacten uit de Bronstijd en de analyse die erop is uitgevoerd, bieden waardevolle inzichten in de ontwikkeling van metaalbewerkingstechnologie die al duizenden jaren wordt gebruikt. Deze ontdekking laat zien hoe wetenschap en technologie nieuwe kennis over het verleden kunnen blijven ontdekken en nieuwe deuren kunnen openen om de mysteries van onze geschiedenis te begrijpen.
