Le Manu Saqqara: Pe na iloa e tagata Aikupito anamua ona lele?

O su'esu'ega fa'asolopito ua ta'ua o Out of Place Artifacts po'o OOPARTs, ia e fefinaua'i ma manaia, e mafai ona fesoasoani ia i tatou e malamalama atili ai i le tele o tekinolosi faʻaonaponei i le lalolagi anamua. E le masalomia, o le “Saqqara glider” or “Manulele Saqqara” ua manatu o se tasi o nei su'esu'ega.

Le Saqqara Glider – Ose Mea Fa'atino e Le Maua?
Le Saqqara Glider – Ose Mea Fa'atino e Le Maua? © Ata Fa'aaitalafu: Dawoud Khalil Messiha (Public Domain)

I le taimi o le eliina o le tuugamau o Pa-di-Imen i Saqqara, Aikupito, i le tausaga 1891, na maua ai se mea e pei o se manulele na faia i le laau o le sukamoru (o se laau faapaiaina e fesootaʻi ma le atua fafine o Hathor ma se faailoga o le tino ola pea). O lenei mea taua e taʻua o le Saqqara Bird. O le mea aupito itiiti, na faia pe tusa o le 200 TLM ma e ono maua nei i le Falemataaga a Aikupito i Cairo. E 39.12 kalama lona mamafa ma e 7.2 inisi le lautele o apaau.

E ese mai i le gutu ma mata, lea e taʻu mai ai o le ata o se hawk - o le tagavai o le atua o Horus - o le mea tatou te le mautonu o le siʻusiʻu o foliga faatafafa, uiga ese le saʻo, ma le tala ua goto vaega e mafai ona taofi. “se mea.” E matala apa'au ae leai se fa'ailoga itiiti o se pi'o; o lo'o fa'ai'opo i pito, ma 'ua fa'amauina i totonu o se toga. Ma le leai o ni vae. E leai fo'i ni ata vane e fa'atusa ai fulu o se manulele fa'apea.

Saqqara Bird vaaiga itu
Va'aiga i le itu o le fa'ata'ita'iga fa'ase'e a Saqqara-o le fa'ata'ita'iga e pei o se manulele ae fa'asaga i le si'usi'u, leai ni vae ma apa'au sa'o © Image Credit: Dawoudk | Wikimedia Commons (CC BY-SA 3.0)

Ua iai le talitonuga e faapea o le "Manulele" e mafai ona maua ai se faamaoniga e faapea o se malamalamaga o faavae o vaalele sa i ai i le tele o seneturi a o leʻi masani ona manatu na maua mo le taimi muamua. O lenei manatu atonu o le mea sili ona manaia o faʻamatalaga uma e mafai.

E iai faamaoniga e iloa ai e tagata Aikupito anamua le poto i le faiga o le faiga o folauga. Talu ai ona o le mea faitino e 5.6-inisi le umi e foliga tutusa ma se vaalele faataitai, ua taʻitaʻia ai se tasi o Egyptologist, Khalil Messiha, ma isi e taumatemate e faapea na fausia e tagata Aikupito Anamua le vaalele muamua.

Daoud Khalil Masiheh
O se ata patino o le Polofesa Dr. Khalil Masiha (1924-1998) na pueina i le 1988. O ia o se fomaʻi Aikupito, tagata suʻesuʻe ma suʻesuʻeina mea anamua a Aikupito ma Coptic archeology ma vailaʻau faʻaopoopo. © Image Credit: Daoud Khalil Masiheh (Public Domain)

O le faʻataʻitaʻiga, e tusa ai ma Messiha, o le na muamua fai mai e leʻi faʻaalia se manulele, “e fai ma sui o se tama’i va’alele muamua o lo’o iai pea i Saqqara,” na ia tusia i le 1983.