Tuugamau e lei faalavelaveina o se tupu Maya e le mailoa ma se matapulepule iasepi na maua i Kuatemala

Ua uma ona sasa e le Grave Robbers tagata suʻesuʻe i le eleele, ae na maua e le au suʻesuʻe suʻesuʻega se tuugamau e leʻi paʻia e tagata faomea.

Ua maua e tagata suʻesuʻe i le eleele i Kuatemala se tuugamau mataʻina o tagata Maya mai le vaitaimi masani (350 T.A.), e foliga mai o se tupu e leʻi iloa muamua. Na maua i le nofoaga o suʻesuʻega anamua a Chochkitam i le vaomatua o Peten, na maua ai e le tuugamau se oa o taulaga o falelauasiga, e aofia ai se matapulepule mosaic iasepi matagofie.

Tuugamau e le'i faalavelaveina o se tupu Maya e le o iloa ma se ufimata iasepi na maua i Kuatemala 1
O le fanuatanu o se nofoaga itiiti lava. Faatasi ai ma fasi ponaivi, na maua ai foi e le au ni fasi iasepi e tuufaatasia e fausia ai lenei matapulepule uiga ese. Ata Fa'amatalaga: Arkeonews Faʻaoga Lelei

I le faʻaaogaina o tekonolosi mamao (lidar), o tagata suʻesuʻe na taʻitaʻia e Dr. Francisco Estrada-Belli na suʻeina le tuugamau. I totonu, na latou tatalaina ai le matapulepule iasepi mataʻina, teuteu i se mamanu mosaic. O le matapulepule e talitonuina e faʻaalia ai le atua o afa Maya. E le gata i lea, o le tuugamau na i ai le silia ma le 16 atigi mollusk e le masani ai ma le tele o femurs o tagata na togitogia i tusitusiga.

Tuugamau e le'i faalavelaveina o se tupu Maya e le o iloa ma se ufimata iasepi na maua i Kuatemala 2
O se tuufaatasiga o mea faitino o loʻo maua i Chochkitam. Ata: faaaloaloga Francisco Estrada-Belli. Ata Fa'amatalaga: Francisco Estrada-Belli e ala i ArtNet

O le ufimata iasepi e pei o isi na maua i nofoaga anamua o Maya, aemaise lava i latou na faʻaaogaina mo falelauasiga tupu. O lona i ai e ta'u mai ai sa i ai i le tupu ua maliu le malosi ma le malosi.

I le taimi o le nofoaiga a le tupu, o Chochkitam o se aai e lapoʻa tele ma fale faitele. I le va o le 10,000 ma le 15,000 tagata na nonofo i le aai, ma le isi 10,000 sa nonofo i nofoaga lata ane.

Tuugamau e le'i faalavelaveina o se tupu Maya e le o iloa ma se ufimata iasepi na maua i Kuatemala 3
Afai e te vaʻavaʻai totoʻa, o loʻo i ai se faʻaaliga i le tuʻuina atu e foliga tutusa ma se tasi o vaaiga i le vaneina o maa i Tikal, lea e fai mai o le atalii o se tupu na faʻapipiʻiina e Teotihuacan. Ata Fa'amatalaga: Francisco Estrada-Belli e ala i ArtNet

Ua fuafua tagata suʻesuʻe e faia suʻesuʻega DNA i toega o loʻo maua i totonu o le tuugamau e faʻamalamalamaina ai le tulaga o le tupu. O lo'o fa'aauau pea su'esu'ega, ma le fa'amoemoe e toe fa'ailoa mai nisi 'oa natia mai lenei 'a'ai mata'utia Maya.