I le faitau miliona o tausaga ua mavae, o le Antarctica o se vaega o Gondwana, o se laufanua tele i le Itulagi i Saute. I le taimi lea, o le nofoaga lea ua ufitia i le aisa sa avea moni lava ma fale o laau e latalata i le Pole i Saute.
O le mauaina o togavao lavelave o nei laau ua iloa ai le olaola o nei laau ma le tulaga e ono foliga i ai le vaomatua a o faaauau pea ona siitia le vevela i aso nei.
O Erik Gulbranson, o se tagata tomai faapitoa i paleoecology i le Iunivesite o Wisconsin-Milwaukee, na ia faailoa mai e faapea, o Antarctica e faasaoina se tala faasolopito o meaola polar e oo atu mo le tusa ma le 400 miliona tausaga, lea o le atoaga o le evolusione o laau.
E mafai ona iai ni laau i le Antarctica?
Pe a tepa tasi atu i le siosiomaga malulu o le Antarctica, e faigata ona vaai faalemafaufau i le vaomatua lauusiusi sa i ai muamua. Ina ia su'e toega toega, na tatau ai ona felelei Gulbranson ma lana 'au i le kiona, sopo i luga o le aisa ma onosaia le malosi o matagi malulu. Ae ui i lea, mai le tusa ma le 400 miliona i le 14 miliona tausaga talu ai, o le laufanua o le konetineta i saute sa matua ese lava ma sili atu le lauusiusi. Sa sili atu foʻi le mālūlū o le tau, peitaʻi o laʻau na olaola i latitu maulalo sa tatau lava ona tumau i le pōuliuli e 24 itula i le tau mālūlū ma le malamalama o le ao i le tau māfanafana, e talitutusa ma tulaga o aso nei.
Gulbranson ma ana uo o loʻo suʻesuʻeina le Permian-Triassic mass extinction, lea na tupu i le 252 miliona tausaga talu ai ma mafua ai le maliliu o le 95 pasene o ituaiga o le lalolagi. O lenei fa'aumatiaga e talitonu na mafua mai i le tele o kasa oona o lo'o fa'aosoina mai maugamu, lea na i'u ai i le fa'amauina o fa'amaumauga o le vevela ma ogasami fa'asa. E iai mea tutusa i le va o lenei faʻaumatia ma suiga o le tau o loʻo i ai nei, e le o se faʻalavelave tele ae o loʻo aʻafia pea i kasa vevela, o le tala lea a Gulbranson.
I le vaitau aʻo lumanaʻi le faʻaumatiaga tele-Permian, o Glossopteris laau o le tele o ituaiga o laau i le itu i saute polar togavao, o le tala lea a Gulbranson i se faatalanoaga ma Live Science. O nei laau e mafai ona oʻo atu i le maualuga o le 65 i le 131 futu (20 i le 40 mita) ma e lapopoa, mafolafola laulaʻau umi atu nai lo le lima o le tagata, e tusa ai ma Gulbranson.
Aʻo leʻi faʻaumatia Permi, na ufitia e nei laau le fanua i le va o le 35th parallel South ma le South Pole. (O le 35th parallel i saute o se liʻo o le latitu e 35 tikeri i saute o le equatorial plane o le lalolagi. E sopoia le Vasa Atalani, le Vasa Initia, Australasia, le Vasa Pasefika, ma Amerika i Saute.)
Tulaga fa'atusatusa: A'o le'i ma ina ua uma
I le 2016, i le taimi o se sailiga suʻesuʻega i Antarctica, na tautevateva ai Gulbranson ma lana 'au i luga o le togavao polar muamua na tusia mai le pou i saute. E ui lava latou te leʻi faʻailoaina se aso saʻo, latou te mateina na olaola pe a ma le 280 miliona tausaga talu ai aʻo leʻi vave tanumia i le efuefu mūmū, lea na tausia ai i se tulaga atoatoa e oʻo atu i le maualuga o le telefoni feaveaʻi, e pei ona lipotia mai e le au suʻesuʻe.
Fai mai Gulbranson, e tatau ona latou asiasi soo atu i le Antarctica e suʻesuʻe atili ai nofoaga e lua o loʻo i ai fossil mai le taimi muamua ma le maeʻa o le faʻaumatiaga o Permian. O le vaomatua na faia se suiga ina ua maeʻa le faʻaumatia, ma Glossopteris ua le toe i ai ma se faʻafefiloi fou o laau lauusiusi ma lauolaola, e pei o aiga o le ginkgo faʻaonaponei, e suitulaga.
Na taua e Gulbranson o loʻo latou taumafai e suʻesuʻe poʻo le a tonu le mafuaʻaga na faia ai suiga, e ui lava e le o iai se malamalamaga tele i le taimi nei.
O Gulbranson, o se tagata poto foʻi i le geochemistry, na ia faʻailoa mai o laʻau o loʻo faʻapipiʻiina i le papa o loʻo faʻasaoina lelei ma e mafai lava ona maua mai a latou vaega o le amino acids. O le suʻesuʻeina o nei vailaʻau e ono aoga e malamalama ai pe aisea na sao ai laau mai le malamalama uiga ese i le itu i saute ma le mea na mafua ai le paʻu o Glossopteris, na ia fautua mai ai.
O le mea e lelei ai, i a latou suʻesuʻega atili, o le au suʻesuʻe (e aofia ai sui mai le US, Siamani, Atenitina, Italia, ma Farani) o le a maua avanoa i helikopa ina ia mafai ai ona latalata atu i laufanua gaoa i Transantarctic Mountains, lea o vaomatua fossilized. o lo'o iai. O le 'au o le a nonofo i le eria mo ni nai masina, ave malaga helikopa i le pito i fafo pe a talafeagai le tau. O le 24-itula le susulu o le la i le itulagi e mafai ai mo le tele o aso malaga, e oʻo lava i le vaeluaga o le po e aofia ai le aʻeina o mauga ma galuega, e tusa ai ma Gulbranson.