I tua i le 1950, i le loloto o se ana i Czechia (le Czech Republic), na faia ai e tagata suʻesuʻe i le eleele se mea mataʻina. O le mea na latou mauaina o se ulupoo, na vavae ese, ma faʻaalia ai se tala mataʻina. I le taimi muamua, sa manatu o nei auivi o ni tagata ma'oti se to'alua ona o le vaeluaga o le ulupo'o. Ae ui i lea, ina ua mavae le tele o tausaga, na amata e le au suʻesuʻe le faʻasologa o genome, ma oʻo atu ai i se taunuuga faʻateʻia. E feteenai ma uluai talitonuga, o lenei ulupoo nofo toatasi o se agaga e toatasi; o se fafine na soifua pe ā ma le 45,000 tausaga ua mavae.
Na faaigoa o ia e tagata suʻesuʻe o le fafine Zlatý kůň, po o le “solofanua auro” i le gagana Czech, i lona luelue atu i se mauga i luga aʻe o le ana. O isi suʻesuʻega o lona DNA na faʻaalia ai o ia genome e tusa ma le 3% Neanderthal tupuaga, o ia o se vaega o le faitau aofaʻi o tagata anamua o aso nei e foliga mai na faʻaipoipo ma Neanderthals ma o lona genome o le genome sili ona tuai o tagata faʻaonaponei na faʻasolosolo.
E ui ina tele mea ua aʻoaʻoina e uiga i le gafa o le fafine, ae e itiiti se mea e iloa e uiga i ona foliga. Ae o le taimi nei, o se mea fou pepa i luga ole laiga lomia Iulai 18 ofo mai se malamalamaaga fou i ona foliga vaaia i le tulaga o se foliga tutusa.
Ina ia faia foliga o le fafine, na faʻaogaina e tagata suʻesuʻe faʻamaumauga na aoina mai le tele o suʻesuʻega faʻapitoa (CT) o loʻo i ai nei o lona ulupoʻo o se vaega o se faʻamaumauga i luga ole laiga. Peitaʻi, e pei o le ʻau suʻesuʻe i le eleele na latou mauaina lona tino i le silia ma le 70 tausaga talu ai, na latou iloa ai o loʻo misi ni pusi o le ulupoo, e aofia ai se vaega tele o le itu agavale o ona foliga.
E tusa ai ma le tusitala o le suʻesuʻega, o Cícero Moraes, o se tagata poto faʻataʻitaʻi Pasila, "O se faʻamatalaga manaia o faʻamatalaga e uiga i le ulupoo o le 'aina e se manu ina ua mavae lona maliu, o lenei manu atonu o se luko poʻo se hyena ( sa i ai uma i le fauna i lena taimi).
Ina ia suia vaega o loʻo misi, na faʻaaogaina e Moraes ma lana 'au faʻamaumauga faʻamaumauga na tuʻufaʻatasia i le 2018 e tagata suʻesuʻe na faia se toe faʻaleleia o le ulupoo. Sa latou fa'atalanoaina fo'i su'esu'ega e lua o le CT-o se tama'ita'i ma se ali'i fa'aonaponei-a'o la fa'atupuina foliga fa'atekinolosi.
"O le mea na sili ona tosina i ai matou o le malosi o le fausaga o foliga, aemaise lava le auvae pito i lalo," o le tala lea a Moraes. “Ina ua maua e tagata suʻesuʻe i le eleele le ulupoo, na manatu tagata atamamai muamua na suʻesuʻeina o se tagata ma e faigofie ona malamalama pe aisea. E le gata i lea o le ulupoo e iai uiga e matua fetaui lelei ma le itupa tane o le faitau aofaʻi o loʻo iai nei," lea e aofia ai se auvae "malosi".
"Matou te vaʻaia o le fausaga o le auvae o Zlatý kůň e foliga mai e sili atu ona fetaui ma Neanderthals," o lana faʻaopoopo mai lea.
O se auvae malosi e le na o le pau lea o le mea na puʻeina ai le au suʻesuʻe. Na latou iloa foi o le endocranial volume o le fafine, o le lua o loʻo nofo ai le faiʻai, e sili atu nai lo tagata faʻaonaponei i totonu o faʻamaumauga. Ae ui i lea, ua taʻua e Moraes lenei mea i le "sili atu le faʻatulagaina o le va o Zlatý kůň ma Neanderthals nai lo le va o ia ma tagata faʻaonaponei," o lana tala lea.
"O le taimi lava na matou maua ai foliga masani, matou te faia ni ata faʻapitoa ma faʻasaienisi, e aunoa ma le valivali (i le lanu efuefu), ma mata e tapunia ma leai ni lauulu," o le tala lea a Moraes. "Mulimuli ane, na matou faia se faʻamatalaga faʻapitoa ma paʻu lanu, mata matala, fulufulu ma lauulu. O le faʻamoemoe o le lona lua o le tuʻuina atu lea o se foliga malamalama atili mo le faitau aofaʻi lautele.
O le taunuuga o se ata ola o se tamaitai e pogisa, lauulu lauulu ma mata enaena.
"Na matou suʻeina elemene e mafai ona faʻapipiʻiina foliga vaaia o foliga i se tulaga faʻapitoa talu ai e leai se faʻamatalaga na tuʻuina atu i luga o le a le lanu o le paʻu, lauulu ma mata," o le tala lea a Moraes.
O Cosimo Posth, o se tagata suʻesuʻe i mea anamua na suʻesuʻeina Zlatý kůň tele ae e leʻi auai i le suʻesuʻega, na faʻamaonia mai o le tele o mea e uiga i lenei fafine o loʻo tumau pea o se mealilo.
“O fa'amaumauga fa'aletagata mai ia Zlatý kůň na ou galue ai e le mafai ona ta'u maia ia i matou le tele o uiga o ona foliga. I loʻu manatu, o faʻamatalaga morphological e mafai ona maua ai se manatu talafeagai pe o le a le foliga o lona ulu ma ona foliga atonu e le o se faʻaaliga saʻo o ana mea vaivai, "o le tala lea a Posth, o se polofesa suʻesuʻega i le Iunivesite o Tübingen i Siamani.
