O tao e 300,000 tausaga le matua o Schöningen e fa'aalia ai galuega fafie i le taimi muamua

I se suʻesuʻega talu ai nei na faʻasalalau, na faʻaalia ai o se auupega tulimanu 300,000 tausaga le matua na faʻaalia ai le ofoofogia o le faʻaogaina o laupapa o tagata anamua.

O le suʻesuʻeina o se laau togi lua mataʻitusi, na maua i Schöningen, Siamani i le 30 tausaga ua mavae, ua iloa ai sa vaʻaia, faʻamalama, ma oneone aʻo leʻi faʻaaogaina mo le tulituliloaina o manu. O lenei suʻesuʻega ua faʻaalia ai o tagata anamua sa sili atu le maualuga o le faʻatulagaina o tomai fafie nai lo le talitonuga muamua.

O tao a Schöningen e 300,000 tausaga le matua na fa'aalia ai le fa'atupuina o fafie anamua 1
O le fa'aliliuga a le tusiata o ulua'i hominins e tuli manu i le vaituloto o Schöningen ma togitogi laau. Ata Fa'aaitalafu: Benoit Clarys / Iunivesite o Tübingen / Faʻaoga Lelei

O le suʻesuʻega o loʻo fautua mai ai o le mafai ona faia ni auupega mama na mafai ai ona tulituliloa manu o laʻititi ma laʻititi e avea o se gaioiga faʻavae. O le fa'aaogaina o le togiina o laau e fai ma meafaigaluega mo le tuliga e mafai ona avea ma fa'alapotopotoga fa'atasi, e aofia ai tamaiti.

O le su'esu'ega na fa'atautaia e Dr. Annemieke Milks mai le Matagaluega o Archaeology a le Iunivesite o Faitauga. E tusa ai ma ia, o faʻaaliga o meafaigaluega laupapa ua suia ai lo tatou vaʻai i gaioiga masani a tagata. E mata'ina le maua e nei tagata muamua le tofa mamao ma le tomai i fafie, e oo lava i le faaaogaina o le tele o faiga fafie o loo faaaogaina pea i aso nei.

O le avanoa mo le nuu atoa e auai i le tuliga atonu ua faateleina ona o nei fasi laau mama, e sili atu ona faigofie nai lo tao mamafa. Semanu e mafai ai e tamaiti ona faataitai le togi ma tuliga ma i latou.

Na taʻua e Dirk Leder, o se tasi o tusitala, na faia e tagata Schöningen se meafaigaluega ergonomic ma aerodynamic mai se lala spruce. Ina ia ausia lenei mea, e tatau ona latou tipiina ma aveese le paʻu, faʻapipiʻi, solo ese se faʻailoga, faʻamalo le fafie e puipuia ai le taʻe pe paʻu ma oneone mo le faigofie ona taulimaina.

I le 1994, na maua ai se laau e 77cm le umi i Schöningen, faatasi ai ma isi meafaigaluega e pei o le togiina o tao, sasaina o tao, ma se isi laau togi e tutusa le lapopoa.

O tao a Schöningen e 300,000 tausaga le matua na fa'aalia ai le fa'atupuina o fafie anamua 2
O le laau, lea na teuina i se tulaga sili ona lelei, e mafai ona matamata i le Forschungsmuseum i Schöningen. Ata Fa'aigoaina: Volker Minkus / Faʻaoga Lelei

I se suʻesuʻega fou, na suʻesuʻeina ai se fasi laau togi faʻalua i se auala sili ona maeʻaeʻa. O lenei meafaigaluega atonu na fesoasoani i tagata anamua i le tulituliloaina o taaloga feololo, e pei o le mūmū ma le roe, faapea foi ma manu laiti vave, e aofia ai le lapiti ma manulele, e faigata ona puʻeina.

Atonu na mafai e uluaʻi tagata ona togiina laau i se taamilomilo, e pei o se boomerang, mo se mamao e tusa ma le 30 mita. E ui lava o nei mea faitino e mama, e mafai lava ona latou faia ni aʻafiaga mataʻutia ona o le maualuga o le saoasaoa e mafai ona faʻaalia ai.

O pito fa'alelei lelei ma le fa'aiila fafo, fa'atasi ai ma fa'ailoga o le ofuina, o lo'o fa'asino uma lava i le fa'aoga fa'atele o lenei mea, e le fa'atopetope ona fa'agalo.

Na taʻua e Thomas Terberger, o le taʻitaʻi suʻesuʻe, o le suʻesuʻega faʻapitoa a le German Research Foundation-faʻatupeina o mea tau laupapa a Schöningen ua maua mai ai le malamalama fou aoga ma o le tele o faʻamatalaga faʻaosofia e uiga i auupega laupapa muamua e le o toe mamao.


O le suesuega na lomia i totonu ole tusi talaaga PLOS ONE ia Iulai 19, 2023.