E tusa ai ma tusitusiga anamua, sa i ai le taimi i Aikupito anamua, ae le i pulea le laueleele o Farao e tagata ola i mea na tutupu ai tagata mai le lagi na pule i le laueleele. O nei mea lilo uiga ese o loʻo taʻua o 'Atua' poʻo 'Temuʻu' na soifua ma pulea Aikupito anamua mo le faitau afe o tausaga.
Le mea lilo o le Turin King List
O le Turin King List o se tusitusiga mai tusitusiga paia mai le vaitaimi o Ramesside. O le "canon" o lona uiga o se faʻaputuga poʻo se lisi o mau poʻo tulafono lautele. O le upu sau mai le upu Eleni o lona uiga "tulafono" poʻo le "fua fuʻa".
Mai lisi uma na taʻua o le tupu o Aikupito anamua, o le Turin King List e sili ona taua. E ui lava na lagolagoina le tele o mea faʻaleagaina, ae o loʻo iai ni faʻamatalaga aoga mo tagata Egyptologists ma e o gatasi foʻi ma le faʻamaumauga a Manetho i Aikupito anamua.
Le mauaina o le Turin King List
Na tusia i le tusitusiga anamua a Aikupito Aikupito na taʻua o le hieratic, o le Turin Royal Canon Papyrus na faatauina i Thebes e le diplomata Italia ma le tagata sailiili Bernardino Drovetti i le 1822, i ana malaga i Luxor.
E ui lava i le taimi muamua sa tele lava ina maopoopo ma sa tuʻuina i totonu o se atigipusa faʻatasi ai ma isi papairusi, o le paʻu na nutililii i le tele o vaega i le taimi na taunuʻu ai i Italia, ma sa tatau ona toe fausiaina ma faʻamatalaina ma le tele o faigata.
O ni vaega e 48 o le paso na muamua potopoto e Farani Egyptologist Jean-Francois Champollion (1790-1832). Mulimuli ane, o isi selau fasi vaega na tuufaatasi e Siamani ma Amerika archaeologist Gustavus Seyffarth (1796-1885). O loʻo sailia pea ma tuʻufaʻatasia e le aufaʻasolopito ia mea na leiloa ole Turin King List.
O se tasi o toe faʻafouga taua na faia i le 1938 e Giulio Farina, le faʻatautaia o le mataaga. Ae i le 1959, Gardiner, le British Egyptologist, na faatuina se isi tulaga o fasi, e aofia ai ma faʻatoa maua mai fasi i le 2009.
Lea ua faia i 160 fasi, o le Turin Tupu Lisi matua leai ni mea taua se lua: o le faʻalauiloaina o le lisi ma le faʻaiuga. E talitonuina ole igoa ole tusiupu ole Turin King List e mafai ona maua ile vaega tomua.
O a lisi o tupu?
Lisi o Tupu Aikupito anamua o lisi o igoa tupu na faʻamaumauina e Aikupito anamua i nisi ituaiga faʻasologa. O nei lisi na masani ona faatonuina e faraʻo ina ia faʻaalia ai le leva o le latou toto tautupu e ala i le lisiina uma o farao i totonu i se gafa gausia (se tupuʻaga).
E ui lava i le taimi muamua atonu o se auala sili lea ona aoga mo le sailia o tulafono eseʻese, e leʻi saʻo ona o tagata Aikupito anamua e taʻutaʻua i le tuʻuina o faʻamatalaga latou te le manaʻo ai, pe faʻateleina foʻi faʻamatalaga na latou manatu e lelei ai latou .
Fai mai o nei lisi e leʻo faʻapea e aumai ai faʻamatalaga faʻasolopito e pei o se ituaiga o "tuaʻa tapuaiga". Afai e te manatuaina, matou te iloa tagata Aikupito anamua talitonu o le farao o se toe faʻafouina o Horus i le lalolagi ma o le a faʻailoa ia Osiris pe a mavae le oti.
O le auala na faʻaaogaina ai e Egyptologists ia lisi, o le faʻatusatusaina lea o le tasi i le isi, faʻapea foʻi ma faʻamaumauga na aoina mai i isi auala ona toe fausiaina ai lea o faʻamaumauga sili ona lelei o talafaʻasolopito. O Lisi o Tupu ua tatou iloa e aofia ai:
- Royal List of Thutmosis III mai Karnak
- Lisi Tupu o Sety I i Abydos
- O Le Palermo Maa
- Abydos Tupu Lisi o Ramses II
- Saqqara Tablet mai le tuugamau o Tenroy
- Turin Royal Canon (Turin Tupu Lisi)
- Tusitusiga i luga o maʻa i Wadi Hammamat
Aisea le Turin King List (Turin Royal Canon) e sili ona faʻapitoa i Egyptology?
O isi lisi uma na faʻamaumauina i luga malo malo o lona uiga e umi ona ola, pei o tuugamau po o le malumalu puipui poʻo luga o maʻa. Ae ui i lea, o le tasi lisi tupu na tulaga ese: o le Turin King List, na taʻua foi o le Turin Royal Canon, lea na tusia i luga o papairri i tusitusiga hieratic. E tusa ma le 1.7 mita le umi.
E le pei o isi lisi o tupu, o le Turin King List e aofia uma ai pule, e aofia ai ma tamaiti laiti ma i latou e taʻua o le usurpers. Ma le isi, o loʻo faʻamaumau ai le umi o nofoaiga saʻo.
Lenei lisi tupu e foliga mai na tusia i le taimi o le nofoaiga a Ramesses II, o le sili lona 19 tupu tupu aiga tupu. O le sili ona faʻamatalaina ma sao lisi ma toe foʻi uma i le Tupu Menes. E le gata naʻo le lisiina o igoa o tupu, pei o le tele o isi lisi na faia, ae o loʻo maua ai isi faʻamatalaga aoga e pei o:
- O le umi o le nofoaiga a tupu taʻitasi i tausaga, i isi tulaga e oʻo lava i masina ma aso.
- O loʻo tusia ai igoa o tupu na aveʻesea mai isi lisi o tupu.
- E faʻavasega faʻatasi tupu i le nofoaga nai lo le faʻasologa o taimi
- O loʻo lisiina foʻi igoa o taʻitaʻi Hyksos o Aikupito
- E amata atu i se vaitaimi ese o taimi na pule ai atua ma tupu lauiloa Aikupito.
Faʻatasi ai ma nei mea, o le manatu mulimuli o se vaega faʻamalie loto malie i le talafaʻasolopito a Aikupito. O le sili ona mataʻina faʻapea foi ma feteʻenaʻiga vaega o le Turin Royal Canon faʻamatalaina Atua, Temoni ma Agaga o le Oti oe na pule faʻapitoa mo le faitau afe o tausaga.
O le Lisi o Turin Tupu: O Atua, Atua ma Atua o Dead ua Maliliu na pule mo le faitau afe o tausaga
E tusa ai ma Manetho, o le "tupu tupu" muamua o Aikupito, o Mena po o Menes, i le 4,400 TLM (masani lava o "aso nei" na siitia lena aso mo aso lata mai nei). O lenei tupu na faavaeina Memphis, na ia liliu ese le ala o le Naila, ma faatuina se auaunaga i le malumalu iina.
Ae le i oʻo i lenei taimi, sa pulea Aikupito e Atua ma Atua, e pei ona lipotia e RA Schwaller de Lubicz, i le "Sacred Science: The King of Faraonic Theocracy" lea na fai ai le faamatalaga lea:
… O le Turin Papyrus, i le tusi resitala o loʻo lisiina ai le Nofoa o Atua, o laina mulimuli e lua o le koluma ua aoteleina: "Venerables Shemsu-Hor, 13,420 tausaga; Pule i luma o le Shemsu-Hor, 23,200 tausaga; Aofaʻi le 36,620 tausaga. ”
E manino lava, o nei iʻuga lua laina o le koluma, lea e foliga mai e fai ma sui o le toe amataina o le atoa pepa e sili ona manaia ma faʻamanatu mai ia i tatou o le Lisi Sumerian Tupu.
O le mea masani, o le saienisi faʻaonapo nei o mea, e le mafai ona taliaina le faʻatinoina o Atua ma Temoni o ni tupu, ma o le mea lea faʻaleaogaina taimi na. Peitaʻi, o nei taimi faʻatulagaina - "Lisi umi o Tupu" - o loʻo taʻua (faʻapitoa) i nisi o faʻamaoniga lelei mai Talaʻaga, e aofia ai ma isi Lisi o Tupu Aikupito.
Le pulega lilo a Aikupito na faamatalaina e Manetho
Afai tatou te faʻatagaina Manetho, le faitaulaga sili o malumalu fetuuina o Aikupito, e saunoa mo ia lava, e leai sa tatou filifiliga ae o le suʻe i tusitusiga o loʻo teu ai vaega o lana galuega. O se tasi o mea sili ona taua o le vaega Armenia o le Chronica of Eusebius. E amata lava ile faʻailoa mai ia matou, na aumaia "mai le Egypt History of Manetho, o le na tusia lana tala i tusi e tolu. O nei feutanaiga ma Atua, le Atua Temupolo, le Agaga o le Oti ma tupu faitino na pule i Aikupito. ”
I le taʻua saʻo atu o Manetho, na amata ai Eusebius i le tatalaina ese o se lisi o atua o loʻo iai, ma le mea moni, o le Ennead masani o Heliopolis - Ra, Osiris, Isis, Horus, Set, ma isi. O i latou ia na muamua faʻamalosia Aikupito.
“Mulimuli ane, o le tulaga tautupu na faʻamavae mai le tasi i le tasi i le isi soloaʻiga… i le 13,900 tausaga… Ina ua maeʻa Atua, sa nofotupu temoni mo le 1255 tausaga; ma le isi laina o tupu na vaʻaia mo le 1817 tausaga; ona oʻo mai ai lea o isi tupu e tolusefulu, na fai ma tupu i tausaga e 1790; ona toe pule ai lea o tupu e sefulu mo le 350 tausaga. Na mulimuli i le tulafono a le Agaga o E ua Maliliu… mo le 5813 tausaga… ”
O le aofaʻiga o nei vaitaimi uma e oʻo atu i le 24,925 tausaga. A e maise, Manetho o loʻo fai mai pea na tuʻuina mai le tele o le 36,525 tausaga mo le umi atoa o le malo o Aikupito mai le taimi o Atua e oʻo i le iʻuga o le 30th (ma le mulimuli) aiga tupu o le tino.
O le a le mea na maua e le tusitala Eleni o le tala faasolopito o Diodorus Siculus e uiga i taimi lilo o Aikupito?
O le faʻamatalaga a Manetho e maua ai le lagolagosua i le tele o tusitala faʻavasega. I le uluaʻi senituri TLM, na asiasi ai i Aikupito le talaʻaga Eleni o Diodorus Siculus. Na faʻamatalaina saʻo o ia e CH Oldfather, o lana faʻaliliu upu talu ai nei, o se le tuʻufaʻatasia o mea na tuʻufaʻatasia lelei punaoa ma toe faʻamaʻaina ma le faʻamaoni.
I se isi faʻaupuga, o le a le uiga o lenei e leʻo taumafai Diodorus e faʻatupuina ona uiga faʻaituʻau ma faʻamuamua i luga o mea na ia aoina. O le mea lea e matua taua ai lava o ia ia i tatou aua o ana tagata faʻamatala na aofia ai patele Aikupito na ia fesiligia e uiga i taimi lilo o le latou atunuʻu. O le mea lea na taʻu atu ia Diodorus:
"I le amataga atua ma toa na puleaina Aikupito mo le itiiti ifo i le 18,000 tausaga, o le mulimuli o atua na pule o Horus, le atalii o Isis… O tagata feoti na avea ma tupu o lo latou atunuu, latou fai mai, mo sina itiiti ifo i le 5000 tausaga. ”
O le a le mea na maua e Herota e uiga i le taimi lilo o Aikupito?
Aʻo leʻi taitai Diodorus, na asia Aikupito e seisi tagata taʻutaʻua Eleni taʻutaʻua: o le sili Herodotus, o le na nofo i le senituri lona lima BC. O ia foi, e foliga mai, na auaufaatasi ma patele ma na mafai foi ona ia malamalama i tu ma aga na talanoa mai i le i ai o se malo sili atu ona maoae i le Vanu o le Naila i se taimi e leʻi maotiina mai anamua.
O Herodotus o loʻo faʻamatalaina mai ai nei tu ma aga o se vaitaimi tele o anamua a Aikupito i le Tusi II o lona Talafaʻasolopito. I le pepa lava lea e tasi, na ia tuʻuina mai foʻi ia i matou, e aunoa ma se tala, se vaega uiga ese o faʻamatalaga na amata mai i patele o Heliopolis.
Fai mai a latou, i le vaitaimi lea, e fa taimi na oso aʻe ai le la mai le mea sa masani ai - e faalua ona oso aʻe i le mea ua ia goto ai, ma faalua ona goto i le mea ua ia tulai ai nei. "
Zep Tepi - o le 'Taimi Muamua' i Aikupito anamua
Na taʻua e tagata Aikupito anamua e uiga i le First Time, Zep Tepi, ina ua pule atua i lo latou atunuu: na latou fai mai o se auro vaitaimi na paʻu ai le vai o le to, le faʻapouliuli muamua na faʻateʻaina, ma tagata soifua, ua aliaʻe mai i le malamalama. na ofoina atu meaalofa o le poto masani.
Na latou talanoa foi e uiga i tagata faufautua i le va o atua ma tagata - le Urshu, o se vaega o atua maualalo o latou igoa o lona uiga 'Tagata Vaʻai'. Ma latou faʻasaoina lava manatua manatuaina o latou lava atua, puissant ma matagofie tagata taʻutaʻu o le Neteru na nonofo i le lalolagi ma tagata ma faʻaaoga lo latou puleʻaga mai Heliopolis ma isi nofoaga faʻasao luga ma lalo o le Naila.
O nisi o nei Neteru o aliʻi ma nisi fafine ae o latou uma sa i ai le tele o malosiʻaga faʻapitoa e aofia ai le agavaʻa e aliali mai, i le loto, pei o aliʻi poʻo fafine, pe pei o manu, manulele, mea fetolofi, laʻau poʻo laʻau. O le mea e feteʻenaʻi, oa latou upu ma amioga e foliga mai na atagia mai ai tuʻinanauga a tagata ma le popole. E faʻapena foi, e ui na latou faʻaalia e sili atu le malosi ma sili atu le atamamai nai lo tagata, na talitonuina e mafai ona latou mamaʻi - pe feoti foi, pe fasiotia foi - i lalo o ni tulaga faapitoa.
Faʻamata o le a se mea na tatou aʻoaʻoina e uiga i le 'Taimi Muamua' pe ana tumau pea le maopoopo le Turin Canon Papyrus?
O vaega totoe o loʻo faʻatupuina. I se tasi tusi resitala, mo se faʻataʻitaʻiga, tatou te faitau ai igoa o le sefulu Neteru ma igoa taʻitasi tusia i totonu o le cartouche (oblong enclosure) i le tutusa lava sitaili faʻaaogaina i vaitaimi mulimuli ane mo tupu faʻasolopito tupu o Aikupito. Le numera o tausaga na taʻitasi Neter na talitonuina na pule na tuʻuina atu foi, ae o le tele o nei numera o loʻo misia mai le faʻamaumauga pepa.
I le isi koluma o loʻo aliali mai ai le lisi o tupu ola na pule i luga ma lalo o Aikupito ina ua maeʻa Atua ae leʻi oʻo i le tuʻufaʻatasia o le malo i lalo o Menes, o le muamua tupu o le First Dynasty, i le 3100 BC.
Mai vaega na totoe e mafai ai ona faʻamaonia e iva 'dynasties' o nei muamua-dynastic pharaohs na taʻua, faʻatasi ai ma 'Venerables o Memphis', 'Venerables o le North' ma, mulimuli lava, o le Shemsu Hor (le Faʻaaofia. , poʻo Followers, o Horus) o le na pule seʻia oʻo i le taimi o Menes.
O le isi lisi a le tupu e feagai ma taimi anamua ma tupu lauiloa o Aikupito o le Palermo Maa. E ui lava e le aveina i tatou i tua i tua i le taimi ua tuanaʻi e pei o le Turin Canon Papyrus, o loʻo aumaia ai auiliiliga e faʻailoa mai ai le tatou talaʻaga masani i le fesili.
Upu mulimuli
E pei ona masani ai, o lisi a le tupu e tele na tuua mo finauga, ma o le Turin King List e le tuusaunoaina. Tusa lava, e oʻo mai nei o se tasi o sili ona aoga fasi faʻamatalaga e uiga i anamua Aikupito farao ma o latou nofoaiga.
Manaʻomia nisi faʻamatalaga loloto ile Turin King List? Siaki lenei itulau i fafo.
