Plato's Atlantis - Moni, talafatu poʻo valoʻaga?

I ana talanoaga, o loo faamatalaina ai e le faifilosofia Eleni o Plato se malo iloga na faapea na iai i le faitau afe o tausaga ua mavae, ae na o le tofatumoanaina e le sami i se faalavelave mataʻutia.

Na faamatalaina e Plato le tala ia Atlantis pe tusa o le 360 ​​TLM. O tagata na faavaeina Atlantis, na ia fai mai ai, o le afa atua ma le afa tagata. Na latou faia se malo utopia ma avea ma se malosiaga tele o le sami. O Atlanteans o ni inisinia atamamai. E tusa ma le 12,000 tausaga talu ai na latou fausia ai maota, malumalu, uafu, uafu ma se faiga vai faigata tele.

Plato's Atlantis
© MRU

Sa totoina e le au faifaatoaga meaai i luga o se tamai fanua ma tua atu o le fanua, lea na fetaui ai mauga ma le lagi sa i ai le Atlanteans o latou fale. Na faamatalaina e Plato ia vaipuna tetele o fale e iai vai vevela ma le mālūlū, o puipui e ufiufi i uʻamea tāua ma faatagata e faia i auro. I aso nei, o Atlantis e masani ona faʻamatalaina o pseudo-historical poʻo tala faʻasolopito, ae e moni?

O le amataga o le tala a Atlantis

I galuega tetele e lua a Plato, o le Timaeus ma le Critias, o loo faamatalaina ai e Plato se malo Atenai i talanoaga i le va. Critias, Socrates, Timaeus ma Hermocrates. Plato's Critias o loʻo faʻamatalaina le tala i le motu malosi o Atlantis ma lana taumafaiga e faʻatoʻilaloina Atenai, lea na le manuia ona o le faʻatonuina o sosaiete a Atenai.

O le Critias o le lona lua lea o se fa'ata'ita'iga tolu fa'atalanoaga, e muamua atu ia Timaeus ma sosoo ai ma Hermocrates. Atonu e le'i tusia lava le vaega mulimuli ma o le Critias (Dialogue) sa le'i atoatoa.

O le tagata na manatu muamua na aumaia le tala a Atlantis mai Aikupito i Eleni Solon, o le fai tulafono lauiloa na nofo i Eleni i le va o le 630 ma le 560 TLM. Fai mai Plato, na faamatala e Solon le tala i le tama matua o le Critias o loʻo faʻaalia i lenei talanoaga, Dropides, ona ia taʻu atu lea i lona atalii, o ia foi na igoa ia Critias ma le tamamatua o Critias i le talanoaga. Ona toe faamatala atu lea e le toeaina o Critias le tala i le atalii o lona atalii ina ua 90 ona tausaga ae o Critias laitiiti e 10.

Le Aai Leiloa o Atlantis

Plato's Atlantis - Moni, talafatu poʻo valoʻaga? 1
© Flickr/Fednan

E tusa ai ma le tala a Critias, o Atlantis o se aai tele Atenai, lea, e ala i lima o tagata, na fetaui ma le faatafunaga mataʻutia i le tusa ma le 9,600 TLM, muamua atu ia Plato i le 9,000 tausaga. E ala i aʻoaʻoga a lona tamamatua, na toe taʻua ai e Critias le tala o se Malo Atenai.

Na taʻua e Critias o le tamā o lona tamā o Solon o se tagata faimalaga Eleni ma tusitala talafaasolopito mai Aikupito, o lē sa nofo ma fegalegaleai ma ositaulaga sili o Aikupito. O faʻamaumauga mai Solon na tuʻuina atu ia Plato e Critias. Talu ai o galuega a Plato o se mea moni faʻasolopito, e toʻatele e talitonu malosi na i ai moni Atlantis.

Plato's Atlantis - Moni, talafatu poʻo valoʻaga? 2
Athanasius Kircher faafanua o Atlantis, tuu i le ogatotonu o le Vasa Atelani, mai Mundus Subterraneus 1669, lomia i Amsterdam. O le fa'afanua o lo'o fa'atatau ile itu i saute ile pito i luga.

E tusa ai ma le tala a Critias, i aso anamua, na vaevaeina le lalolagi i atua e ala i le vaevaeina. Na faia e atua tagata i o latou itumalo e pei o leoleo mamoe e tausia mamoe, tausia ma taʻitaʻia i latou e pei o ni tausimaʻi ma mea totino. Sa latou le faia lenei mea i le faamalosi, a o le faatauanau. I na aso, o eria ua avea nei ma motu o Eleni o ni mauga maualuluga ua ufitia i eleele lelei.

Ona oo lea i se tasi aso, o le lologa o le lalolagi Faʻailoga na sau ma taia le lalolagi. O le lolo i le taimi o Deucalion na mafua ona o le ita o Seu, na faamumuina e le faamaualuga o Pelasgians. O lea na filifili ai Zeus e faʻaumatia le Tausaga Apaʻa. E tusa ai ma lenei tala, o Lycaon, le tupu o Arcadia, na ia ofoina atu se tama ia Seu, o le na faateia i lenei taulaga saua.

Plato's Atlantis - Moni, talafatu poʻo valoʻaga? 3
I se tasi o talanoaga a Plato, le Timaeus, na faaauau ai e le ositaulaga ona faamatala le auala na taia ai tagata Atenai e le na o le tasi, ae o le tele o lologa.

Na faia e Seu se lolo, na tafe ai vaitafe ma lofia ai le matafaga o le matafaga, lofia ai auvae mauga i le pulu, ma fufulu ai mea uma ia mama. Ma talu ai ona sa leai se palapala na tafe ifo i lalo mai mauga e sui ai le eleele na leiloa, o lea na aveese ai le palapala i lena laueleele, ma mafua ai ona magoto le tele o le eria i le vaai, ma avea ai motu o loo totoe ma “ivi o se tino oti. ”

Atenai, i na aso, sa matua ese lava. Sa mauoa le laueleele ma sa aumai vai mai i lalo o le eleele, lea na faaleagaina mulimuli ane e le mafuie. Na ia faamatalaina le malo o Atenai i lena taimi o se mea lelei: tulituliloaina o uiga lelei uma, ola faʻalelei, ma sili atu i a latou galuega.

Ona ia agai atu lea e faamatala le amataga o Atlantis. Na ia fai mai o Atlantis na tuʻuina atu ia Poseidon. Na alofa Poseidon i se teineitiiti e igoa ia Cleito - le afafine o Evenor ma Leucippe - ma na ia fanauina ai ni fanau se tele, o le muamua na igoa ia Atlas, o le na mauaina le malo ma tuufaasolo atu i lana ulumatua mo le tele o augatupulaga.

Critias ona alu lea i le tele o auiliiliga i le faamatalaina o le motu o Atlantis ma le Malumalu ia Poseidon ma Cleito i luga o le motu, ma faasino i le orichalcum uʻamea lauiloa. O se u'amea samasama taua na iloa e tagata Eleni Anamua ma Roma. O le uʻamea faʻagogo na fai mai e sili atu lona taua nai lo auro.

O le a le mea na fa'afiafiaina ai Atlantis e ala i tagata soifua?

E tusa ai ma tusitusiga faʻasolopito a Plato, o Atlantis o se faʻalapotopotoga faʻapitoa, tele o le militeli lea i le faaiuga o lona malo, na faʻafeiloaʻi ma le tele, mala faʻalenatura i le taimi o fuafuaga i luga o se osofaʻiga i Aikupito.

Fa'ato'aga, na a'oa'oina lelei le atunu'u o Atenai ma mafai ona faia ni vaila'au mai la'au. O lo latou tomai i le faasūsū sa matua alualu i luma, ona sa latou fausia ni alāvai se tele e faasūsū ai o latou fanua laugatasi ma fanua o faatoaga. Ona o le maualuga o lo latou atamai, na fausia ai faatanoa ma fale e pei o le Metropolis, na fausia ai masini ma alalaupapa faufau-eineina, na tusia ai tusitusiga ma tulafono; ma o le tele o taimi, sa ufiufi a latou mea i le apamemea, apamemea po o le auro.

Faʻavae i luga o se pulega faʻapitoa ma se vasega faʻapitoa, o le Atlantis civilization foi na i ai se tulaga taua mo tamaitai. I le talafaasolopito e manatu o le sili lea i malo uma, na pulea e Atlantis fanua uma o loʻo siomia ai ma a latou tulafono faʻapitoa.

Plato's Atlantis - Moni, talafatu poʻo valoʻaga? 4
Sa mafai foi ona olaola le aai i lalo o le eleele.

E ese mai i le avea o se tagata alualu i luma, o Atlantis o se konetineta tele, e tusa ai ma Plato. E tusa ai ma fua a Critias, o Atlantis e tusa ma le 7,820,000 maila faatafafa i le lapopoa - e sili atu nai lo nisi, pesini tele o le sami. Critias tala na taʻu atu e ositaulaga Aikupito ia Atlantis o loʻo tu i tua atu o Pillars of Hercules - le Strait of Gibraltar. O le mea lea e fautua ai le Vasa Atalani ma le Sami Metitirani.

I aso nei, o nisi o faʻamaoniga ua tuʻuina atu e faʻaalia ai puipui ma auala i lalo o le sami, ma se seti o motu e pei o foliga o Atlantis i le Sami Caribbean. O le isi manatu atonu o le a mafai e Atlantis ona malolo i luga o le Mid-Atlantic Ridge, lea e mafai ona avea ma lalo ifo o se mauga. E ui o nisi tagata suʻesuʻe e talitonu e mafai ona iai Atlantis i Azores, Crete poʻo le Canary Islands.

Ae paga lea, e tusa ai ma le au ositaulaga Aikupito, na taia pea Atlantis i mafuie matautia ma lologa seia oo i se tasi aso na goto ai le konetineta atoa i lalo o le sami ma mou atu. Na taʻua foi i latou e faapea o le mea na mou atu ai Atlantis, na avea ma se vaega i le vasa e le mafai ona uia ma e le mafai ona iloa. O le talitonuga i tua atu o le goto o Atlantis o le tagata ua matua leaga, ma o latou lava lima, na faia ai lo latou lava oti.

iʻuga

I le faaiuga, ua faamanatu mai e Atlantis tala faale-Tusi Paia ia Sotoma ma Noa. E fesoʻotaʻi foʻi ma suiga faʻa-konetineta i le tele o tausaga o le talafaasolopito o le lalolagi, ae pe na mafai moni lava ona i ai Atlantis? O le faʻamaoniga, pe o ni tusitusiga faʻapitoa pe faʻafilosofia, o le mea moni o loʻo tumau pea na tusia e Plato le mea moni faʻasolopito. I le faapea atu, o le ā le feʻau na taumafai Plato e faailoa atu i le lumanaʻi o tagata?

Ina ia faaiuina lenei tusiga, manatua se upusii mai Critias, mai tusitusiga a Plato, “Sa i ai, ma o le a toe oo mai foi, le tele o faafanoga o tagata ua tulai mai i le tele o mafuaaga; o mea silisili ua faia e le afi ma le vai, a o isi mea faatauvaa i isi mafuaaga e le mafaitaulia.”