ក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៨៣០ ឥណ្ឌាស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អង់គ្លេសមួយផ្នែកហើយទីក្រុងឥណ្ឌាភាគច្រើនស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរបស់អង់គ្លេសទាំងស្រុង។ នៅក្នុងស្ថានភាពនេះកូតាដែលជាទីក្រុងធំមួយនៃរដ្ឋរ៉ាចាស្ថាននៅពេលនោះនិងតំបន់ជុំវិញទោះបីជាមានស្តេចឥណ្ឌាក៏ដោយក៏ត្រូវបានមន្រ្តីអង់គ្លេសគ្រប់គ្រងយ៉ាងពេញលេញហើយស្តេចនឹងដើរតួដូចជាអាយ៉ងនិយាយ។
ក្នុងនាមជាទីលំនៅរបស់មន្រ្តីពួកគេបានសាងសង់វិមានមួយនៅទីនោះក្នុងឆ្នាំ ១៨៣០ ហើយដាក់ឈ្មោះវាថាវិមានប្រីចរ៉ាចបាវ៉ាន។ ឈ្មោះរបស់វាពណ៌នាអំពីអត្ថន័យដ៏សំខាន់មួយដែលនាំឱ្យមាន“ ចក្រភពអង់គ្លេស” ដែលមានន័យថា“ ចក្រភពប៊្រីត” ។ ខណៈដែលអ្នកខ្លះជឿថាវាត្រូវបានដាក់ឈ្មោះតាមឈ្មោះរបស់ព្រះមហាក្សត្រក្រោយឯករាជ្យរបស់ឥណ្ឌាគឺស្តេច Brijraj ។
រឿងនៅពីក្រោយឃាតកម្មលើគ្រួសារប៊ឺតុននៅវិមាន Brijraj Bhawan៖
នៅឆ្នាំ ១៨៤៤ ឧត្តមសេនីយ៍ម្នាក់ឈ្មោះឆាលស៍ប៊ឺរតុនត្រូវបានគេប្រកាសនៅកូតាហើយគាត់បានរស់នៅទីនោះជាមួយគ្រួសាររបស់គាត់រហូតដល់ការផ្ទុះឡើងនៃការបះបោរដ៏ធំនៅឆ្នាំ ១៨៥៧ នៅពេលដែលលោកវរសេនីយ៍ឯកប៊ឺតុនត្រូវបានស្នើសុំឱ្យធ្វើដំណើរនិងដោះស្រាយការបះបោរនៅណាមុចដែលជាទីក្រុងតូចមួយនៅម៉ាឌាប្រាដេស ។
វាគឺជាការបះបោរដ៏ធំលើកដំបូងរបស់ឥណ្ឌាប្រឆាំងនឹងអំណាចរបស់អង់គ្លេសដែលស្តេចធំនិងតូចមកពីគ្រប់ទិសទីបានប្រយុទ្ធគ្នាដើម្បីសេរីភាពរបស់ពួកគេ។ កូតានៅពេលនោះមិនត្រូវបានប៉ះពាល់ដោយសង្រ្គាមទេដូច្នេះឧត្តមសេនីយ៍ Burton គិតថាវានឹងមិនមានបញ្ហានៅទីនេះទេហើយគាត់បានសម្រេចចិត្តធ្វើដំណើរទៅ Neemuch ជាមួយគ្រួសាររបស់គាត់។
ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មាននៅក្នុងខែធ្នូនៃឆ្នាំដដែលនោះគាត់បានទទួលសំបុត្រមួយច្បាប់ពីមហាម៉ារ៉ាចា (ស្តេច) នៃទីក្រុងកូតាដោយព្រមានគាត់អំពីការផ្លាស់ប្តូរដែលអាចកើតមាននៅក្នុងទីក្រុង។ បន្ទាប់ពីទទួលបានសំបុត្រលោកវរសេនីយ៍ឯកប៊ឺតុនត្រូវត្រលប់មកកូតាវិញភ្លាមៗដើម្បីដោះស្រាយស្ថានការណ៍ធ្ងន់ធ្ងរ។
អង់គ្លេសត្រូវបានគេចាប់បានក្នុងការប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពឥណ្ឌានៅក្នុងទីតាំងជាច្រើនហើយមិនអាចមានលទ្ធភាពផ្ទុះឡើងថ្មីទេដូច្នេះវាត្រូវបានបញ្ជាយ៉ាងតឹងរឹងពីអាជ្ញាធរជាន់ខ្ពស់ដើម្បីបង្ក្រាបការបះបោរនៅកូតាមុនពេលវាចាប់ផ្តើម។
លោកវរសេនីយ៍ឯកប៊ឺតុនបានត្រលប់មកកូតាជាមួយកូនប្រុសតូចពីរនាក់របស់គាត់នៅថ្ងៃទី ១៣ ខែធ្នូឆ្នាំ ១៨៥៧ ប៉ុន្តែគាត់មិនដឹងថាសង្រ្គាមបានឆាបឆេះនៅក្រោមភាពស្ងាត់ស្ងៀមនៃទីក្រុងហើយគាត់កំពុងដើរទៅរកអន្ទាក់។
បន្ទាប់ពីពីរថ្ងៃនៃការវិលត្រឡប់របស់គាត់មេទ័ពប៊ឺតុនបានឃើញពិធីជប់លៀងដ៏ធំមួយខិតជិតវិមាន។ ដំបូងឡើយគាត់សន្មត់ថាម៉ាហារ៉ាចាបានបញ្ជូនទ័ពទាំងនេះមកបំពេញទស្សនកិច្ចមិត្តភាព។ ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មានគាត់បានដឹងពីស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរនៅពេលដែលអគារនេះត្រូវបានឡោមព័ទ្ធនិងចូលដោយទាហាន (ទាហាន) ដោយអាវុធដែលបានបិទជិត។
អ្នកបម្រើរបស់ពួកគេទាំងអស់បានរត់គេចខ្លួនមុនពេលអ្វីៗទាំងអស់ចាប់ផ្តើមមានតែមេទ័ពប៊ឺតុននិងកូនប្រុសពីរនាក់របស់គាត់ប៉ុណ្ណោះដែលស្ថិតនៅក្នុងវាំង។ ពួកគេបានជ្រកកោននៅបន្ទប់ខាងលើដែលមានអាវុធតិចតួចហើយកំពុងរង់ចាំជំនួយពីម៉ាហារ៉ាចាខណៈដែលអ្នកឈ្លានពានកំពុងលួចផ្ទះនៅពីក្រោមពួកគេ។
វាត្រូវបានគេប្រើអស់រយៈពេលប្រាំម៉ោងនៃការបាញ់ហើយនៅពេលដែលពួកគេយល់ថាគ្មាននរណាមកជួយពួកគេត្រូវចុះចាញ់ហើយលុតជង្គង់ចុះពួកគេបានអធិស្ឋាន។ នៅខែមីនាឆ្នាំ ១៨៥៨ កូតាត្រូវបានទាហានអង់គ្លេសចាប់យកមកវិញហើយសាកសពរបស់គ្រួសារប៊ឺតុនត្រូវបានបង្ហាញហើយត្រូវបានគេបញ្ចុះនៅក្នុងទីបញ្ចុះសពកូតាដោយមានកិត្តិយសផ្នែកយោធាពេញលេញ។
វិមាន Brijraj Bhawan និងបុគ្គលិកលក្ខណៈល្បីល្បាញ៖
បន្ទាប់ពីនោះវិមាន Brijraj Bhawan ត្រូវបានចាប់ផ្តើមជាថ្មីម្តងទៀតដើម្បីបម្រើដល់គោលបំណងនៃការស្នាក់នៅរបស់មន្រ្តីអង់គ្លេស។ បុគ្គលិកលក្ខណៈធំ ៗ ជាច្រើនរួមទាំងឧកញ៉ារាជវង្សស្តេចឃ្វីននិងនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានរស់នៅទីនេះ។ នៅឆ្នាំ ១៩០៣ Lord Curzon (ឧបរាជនិងជាអគ្គទេសាភិបាលឥណ្ឌា) បានទៅទស្សនាវិមានហើយនៅឆ្នាំ ១៩១១ ម្ចាស់ក្សត្រីម៉ារីនៃប្រទេសអង់គ្លេសបានស្នាក់នៅទីនេះក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅឥណ្ឌារបស់នាង។
បន្ទាប់ពីឯករាជ្យ (សម្រេចបាននៅថ្ងៃទី ១៥ ខែសីហាឆ្នាំ ១៩៤៧) នៃប្រទេសឥណ្ឌាព្រះបរមរាជវាំងបានក្លាយជាកម្មសិទ្ធិឯកជនរបស់មហារាចានៃកូតា។ ប៉ុន្តែវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌានៅទសវត្សឆ្នាំ ១៩៨០ ហើយត្រូវបានប្រកាសជាសណ្ឋាគារបេតិកភណ្ឌ។ សព្វថ្ងៃនេះក្រៅពីអត្តសញ្ញាណរាជវង្សរបស់វាវាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគោលដៅខ្មោចលងបំផុតមួយនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាដែលខ្មោចរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ Burton នៅតែមាន។
ខ្មោចនៃសណ្ឋាគារព្រីចរ៉ាចបាវ៉ាឡេនផាលស៍៖
វាត្រូវបានគេនិយាយថាខ្មោចរបស់ឆាលប៊ឺរតុនជារឿយៗហាក់ដូចជាលងបន្លាចវិមានប្រវត្តិសាស្ត្រហើយភ្ញៀវបានត្អូញត្អែរជាញឹកញាប់ថាមានអារម្មណ៍មិនស្រួលភ័យខ្លាចនៅខាងក្នុងសណ្ឋាគារ។ បុគ្គលិកសណ្ឋាគារក៏បានរាយការណ៍ផងដែរថាអ្នកយាមតែងតែលឺសំលេងនិយាយភាសាអង់គ្លេសដែលនិយាយថា“ កុំគេងកុំជក់បារី” អមដោយការទះកំផ្លៀងយ៉ាងខ្លាំង។ ប៉ុន្តែលើកលែងតែការទះកំផ្លៀងទាំងនេះគាត់មិនធ្វើបាបនរណាម្នាក់តាមវិធីផ្សេងទេ។
តាមពិតទៅលោកវរសេនីយ៍ឯកប៊ឺតុនគឺជាបុគ្គលយោធាដ៏តឹងរ៉ឹងម្នាក់នៅក្នុងជីវិតរបស់គាត់ដែលតែងតែចូលចិត្តរក្សាវិន័យ។ វាហាក់ដូចជាខ្មោចរបស់ប៊ឺតុននៅតែល្បាតវាំងជាមួយបុគ្គលិកលក្ខណៈដែលមានវិន័យនិងតឹងរ៉ឹងរបស់គាត់។ សូម្បីតែអតីតម៉ាហារ៉ានី (ព្រះមហាក្សត្រិយានី) នៃទីក្រុងកូតាធ្លាប់និយាយទៅកាន់អ្នកកាសែតអង់គ្លេសក្នុងឆ្នាំ ១៩៨០ ថានាងបានឃើញខ្មោចរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ប៊ឺតុនជាច្រើនដងដើម្បីដើរលេងនៅក្នុងសាលតែមួយដែលគាត់ត្រូវបានគេសម្លាប់យ៉ាងខ្លោចផ្សា។
ក្នុងនាមជាសណ្ឋាគារខ្មោចកំពូលមួយនៅឥណ្ឌា ព្រះបរមរាជវាំងនេះ អាចជាទិសដៅគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍សម្រាប់អ្នកដំណើរដែលពិតជាស្វែងរក បទពិសោធន៍មិនធម្មតា នៅក្នុងជីវិតរបស់ពួកគេ។
