ʻO ka lima me ka mahiʻai, ua hele ka astronomy i kāna mau hana mua ma waena o nā kahawai ʻo Tigris a me Euphrates, ma mua o 10,000 mau makahiki i hala. ʻO nā moʻolelo kahiko loa o kēia ʻepekema na ka poʻe Sumerian, ka mea ma mua o ko lākou nalo ʻana i hoʻoili ʻia i nā poʻe o ka ʻāina kahi hoʻoilina o nā kaʻao a me ka ʻike. Ua kākoʻo ka hoʻoilina i ka hoʻomohala ʻana i kahi moʻomeheu astronomical nona ponoʻī ma Babulona, a, e like me ka Astro-archaeologist ʻo Mathieu Ossendrijver, ʻoi aku ka paʻakikī ma mua o ka mea i manaʻo mua ʻia. I ka nūhou hou loa o ka puke pai ʻEpekema, ka mea noiʻi mai ke Kulanui o Humboldt, Kelemania, i nā kikoʻī e nānā ana i nā papa pālolo Babulona e hōʻike nei i ka hoʻohana ʻana o ka poʻe kilo o kēia nohona Mesopotamian i ka ʻike i manaʻo ʻia ua puka wale 1,400 mau makahiki ma hope, ma ʻEulopa.
No nā makahiki he 14 i hala aku nei, ua hoʻokaʻawale ka loea i hoʻokahi pule i kēlā me kēia makahiki e huakaʻi ai i ka Hale Hōʻikeʻike Pelekane, kahi e mālama nui ʻia ai nā papa Babulona mai 350 BC a 50 BC. Hoʻopiha ʻia me nā palapala cuneiform mai nā poʻe o Nebukaneza, hōʻike lākou i kahi nane: nā kikoʻī o nā helu helu astronomical i loaʻa pū nā ʻōlelo aʻo no ke kūkulu ʻana i kiʻi trapezoidal. Hoihoi ia, no ka mea, ua hana ʻia ka ʻenehana ma laila i manaʻo ʻia he ʻike ʻole ʻia e ka poʻe kilo hōkū kahiko.
Eia naʻe, ua ʻike ʻo Ossendrijver, ua kūlike nā ʻōkuhi i nā helu geometric e wehewehe ana i ka neʻe ʻana o Jupiter, ka honua i kū no Marduk, ke akua pale o ko Babulona. A laila ua ʻike ʻo ia i ka helu trapezoidal i kākau ʻia i ka pōhaku kahi mea hana no ka hoʻonohonoho ʻana i ka neʻe ʻana o ka honua nunui i ka ecliptic (ke ala hele a ka Lā e ʻike ʻia mai ka Honua) no 60 mau lā. Maliʻa, ʻo nā kāhuna hōkū i hana ʻia i nā luakini o ke kūlanakauhale nā mea kākau o ka helu a me nā moʻolelo astral.
“ʻAʻole maopopo iā mākou pehea ka hoʻohana ʻana o ko Babulona i nā geometry, nā kiʻi a me nā kiʻi i ka hōkū. Ua ʻike mākou ua hana lākou i kēlā me ka makemakika. Ua ʻike ʻia ua hoʻohana lākou i ka makemakika me ka geometry ma kahi o 1,800 BC, ʻaʻole wale no ka astronomy. ʻO ka nūhou ʻike mākou ua noi lākou i ka geometry e hoʻomaulia i ke kūlana o nā paneta ” Wahi a ka mea kākau o ka loaʻa.
ʻO ke Kumu Physics a me ka luna o ka Brasília Astronomy Club, Ricardo Melo i hoʻohui, a hiki i kēlā manawa, ua manaʻo ʻia ua ʻike ʻia nā ʻenehana i hoʻohana ʻia e ka poʻe Babulona i ka makahiki 14, ma ʻEulopa, me ka hoʻolauna ʻia o ka Mertonian Average Velocity Theorem. Ua ʻōlelo ʻia ka manaʻo i ka wā e hoʻokau ʻia ai ke kino i ka holomua non-zero mau i ke ala like o ka neʻe ʻana, ʻokoʻa ka wikiwiki o ka wikiwiki. Kapa mākou iā ia he neʻe like ʻole. Hiki ke helu ʻia ka neʻe ʻana e ke ʻano o ka helu arithmetic o nā modula wikiwiki i ka manawa mua a me ka hope o nā ana, hoʻonui ʻia e ka wā manawa i lōʻihi ai ka hanana. wehewehe i ke kino.
"Ma laila kahi e hiamoe nui ai ke aʻo" hoʻomau ʻo Ricardo Melo. Ua ʻike ka poʻe Babulona ʻo ka wahi o kēlā trapeze e pili pololei ana i ka neʻe ʻana o Jupiter. "He hōʻike maoli i ke kiʻekiʻe o ka huki ʻana o ka noʻonoʻo makemakika i kēlā manawa, i kēlā lāhui, ua ʻoi aku ma mua o kā mākou i manaʻo ai," wahi a ka loea. Kuhi ʻo ia, i mea e kōkua ai i ka ʻike ʻana i kēia mau ʻike, hoʻohana ʻia kahi ʻōnaehana o nā koʻi (Cartesian plane), i wehewehe wale ʻia e René Descartes lāua ʻo Pierre de Fermat i ka makahiki 17.
No laila, wahi a Melo, ʻoiai ʻaʻole lākou i hoʻohana i kēia mea makemakika, ua hiki i ko Babulona ke hāʻawi i kahi hōʻike nui o ka dexterity makemakika. "I ka hōʻuluʻulu: ʻo ka helu ʻana o ka wahi trapezium ma ke ʻano he ala e hoʻoholo ai i ka neʻe ʻana o Jupiter i hele ma mua o ka geometry Greek, kahi e pili pono ana me nā ʻano geometric, no ka mea e hana ana i kahi makemakika abstract ma ke ʻano he ala e wehewehe ai i ka honua a mākou e noho nei . ” ʻOiai ʻaʻole manaʻo ka polofesa hiki i nā hopena ke hoʻopololei i ka ʻike makemakika o kēia manawa, hōʻike lākou i ka nalowale ʻana o ka ʻike i ka manawa a hiki ke kūkulu kūʻokoʻa ʻia ma waena o 14 a me 17 mau kenekulia ma hope.
Hāʻawi ʻo Mathieu Ossendrijver i ka noʻonoʻo like: "Ua nalo ka moʻomeheu Babulona i ka makahiki 100, a ua poina nā kākau cuneiform. Ua make ka ʻōlelo a pio loa kā lākou hoʻomana. I nā huaʻōlelo ʻē: ua hala kahi moʻomeheu holoʻokoʻa i kū no 3,000 mau makahiki, a me ka ʻike i loaʻa. Liʻiliʻi wale ka loaʻa ʻana i nā Helene ” kākau ka mea kākau. No Ricardo Melo, hāpai ʻia kēia mea i nā nīnau. He aha ke ʻano o kā mākou lāhui i kēia lā inā mālama ʻia ka ʻike ʻepekema o ka wā kahiko a hoʻoili ʻia i nā hanauna e hiki mai ana. E holomua ʻenehana paha kā mākou honua? E ola kā mākou lāhui i kēia mua? Nui nā nīnau e hiki iā mākou ke nīnau i ke kumu.
Hōʻike ʻia kēia ʻano geometry i nā moʻolelo medieval mai ʻEnelani a me Palani e pili ana ma kahi o 1350 AD ʻO kekahi o lākou i loaʻa ma Oxford, ʻEnelani. “Ke aʻo nei ka poʻe i ka helu ʻana i ka mamao i uhi ʻia e kahi kino e hoʻoholomua a i ʻole decelerates. Ua hoʻomohala lākou i kahi manaʻo a hōʻike iā ʻoe e ʻawelike i ka wikiwiki. A laila hoʻonui ʻia kēia e ka manawa e kiʻi i ka mamao. I ka manawa like, ma kahi o Palisa, ua ʻike ʻo Nicole Oresme i ka mea like a hana pū i nā kiʻi. ʻO ia, ua hoʻolālā ʻo ia i ka wikiwiki ” wehewehe ʻo Mathieu Ossendrijver.
“Ma mua, ʻaʻole mākou i ʻike pehea ka hoʻohana ʻana o ko Babulona i ka geometry, nā kiʻi, a me nā kiʻi i ka hōkū. Ua ʻike mākou ua hana lākou i kēlā me ka makemakika. (…) ʻO ka mea hou ua ʻike mākou ua noi lākou i ka geometry e helu i nā kūlana o nā paneta ” haʻi ʻia ʻo Mathieu Ossendrijver, Astro-archaeologist.
