Nova studija sa Univerziteta u Cincinnatiju sugerira da su stanovnici drevnog majanskog grada Tikala koji se nalazi u džunglama Gvatemale koristili minerale za pročišćavanje vode u svojim rezervoarima. Odnosno, Maje su ovaj sistem za filtriranje vode stvorile skoro 2,000 godina prije nego što su se slični sistemi koristili u Evropi, čineći ga jednim od najstarijih sistema za prečišćavanje vode ove vrste u svijetu.
Najstariji sistemi za pročišćavanje vode Maja
Danas mnogi ljudi koriste filtere za uklanjanje nečistoća iz vode. Pa, sada je istraživačka grupa otkrila da su u Tikalu Maje već koristile sistem za filtriranje vode u istu svrhu. Multidisciplinarna grupa istraživača iz University of Cincinnati, sastavljen od antropologa, geografa i biologa, otkrio je da su drevni stanovnici nekada moćnog majanskog grada Tikala (čije se impresivne ruševine uzdižu u džunglama Gvatemale) izgradili filtere za vodu koristeći materijale uvezene iz mjesta udaljenih mnogo kilometara. Arheolozi su došli do ovog zaključka nakon što su pronašli dokaze o sofisticiranom sistemu prirodnih filtera u rezervoaru Corriental, jednom od pet rezervoara pitke vode u Tikalu.
Prirodni filtri: Empirijsko zapažanje Maja
Istraživači su identificirali kristalni kvarc i zeolit u Tikalu, iako je potonji mineral pronađen samo u rezervoaru Corriental. Kvarc koji se nalazi u krupnom pijesku i zeolitu, kristalni spoj koji se sastoji od silicija i aluminija, stvara prirodno molekularno sito. Da bi identifikovali zeolit i kristalni kvarc u sedimentima rezervoara vode Corriental, naučnici su izvršili analizu difrakcije rendgenskih zraka (tehnika koja se koristi za određivanje rasporeda atoma unutar kristala).
U principu, ove vrste prirodnih filtera uklonile bi štetne mikrobe, spojeve bogate dušikom, teške metale poput žive i druge toksine iz vode, kaže Kenneth Barnett Tankersley, vanredni profesor antropologije na Univerzitetu u Cincinnatiju i vodeći autor studija, objavljena u časopisu Naučni izvještaji.
Prema istraživaču, „Zanimljivo je da bi ovaj sistem nastavio biti efikasan i danas, a Maje su ga otkrile prije više od 2,000 godina. Oni su stvorili ovaj sistem za filtriranje vode skoro dvije hiljade godina prije nego što su se slični sistemi koristili u Evropi, čineći ga jednim od najstarijih sistema za prečišćavanje vode ove vrste u svijetu. ”
Zapravo, za drevne Maje pronalaženje načina za nabavku i skladištenje čiste vode bilo je od vitalnog značaja. Kao i drugi gradovi Maja, Tikal je izgrađen na poroznom krečnjaku koji je otežavao pristup pitkoj vodi veći dio godine, tokom sezonskih suša. Tako da su imali mali ili nikakav izbor osim korištenja nečistih prirodnih rezervoara, koji bi u isto vrijeme mogli biti visoko rizični po njihovo zdravlje.
Istraživači vjeruju da bi ovaj sistem filtriranja koji se sastoji od kvarca i zeolita zaštitio drevne Maje od štetnih bakterija i drugih toksina koji bi inače razboljeli ljude koji piju iz rezervoara. "Vjerovatno su vrlo pametnim empirijskim opažanjem drevne Maje uvidjele da je ovaj određeni materijal povezan s čistom vodom i uložile su određene napore da ga dovedu u svoj grad," kažu istraživači. No, pitanje kako su Maje stekle tako napredno znanje o molekularnim funkcijama ostaje kontroverzna tema.
Pitka voda, vitalni element
Do danas je većina istraživanja o drevnom upravljanju vodama pokušala objasniti kako su civilizacije čuvale, prikupljale ili preusmjeravale vodu. Kvalitet vode za piće i dalje je teško riješiti. Ova studija otvorila je ovu liniju istraživanja identificirajući kvalitetu izvora vode i način na koji se on mogao uspostaviti i održavati. Naravno, obnova života, navika i motivacija civilizacije od prije više hiljada godina je komplicirana. “Nemamo apsolutne dokaze, ali imamo snažne posredne dokaze. Naše objašnjenje ima logičan smisao, ” kažu istraživači.
Inovacije milenijumima unaprijed
Složeni sistemi za filtriranje vode primijećeni su i u drugim drevnim civilizacijama, u Grčkoj, Egiptu i južnoj Aziji, ali ovo je prvi put primijećen na američkom kontinentu. “Drevne Maje živjele su u tropskom okruženju i morale su biti inovativne. A ovo je izuzetna inovacija. Mnogi ljudi vjeruju da Indijanci na zapadnoj hemisferi nisu imali isti inženjerski ili tehnološki mišić kao mjesta poput Grčke, Rima, Indije ili Kine. Ali što se tiče upravljanja vodama, Maje su bile milenijumima naprijed, ” zaključuju istraživači.
