Ti o ba jẹ pe oniṣọnà ara ilu Spain kan le gbẹ okuta kan lati han bi eleyi ni agbaye ode oni, kilode ti awọn ara ilu Peruvians atijọ ko le ṣe? Awọn ero ti ohun ọgbin nkan yo okuta dabi lati wa ni soro, sibẹsibẹ awọn yii ati Imọ ti wa ni dagba.
Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì àti àwọn awalẹ̀pìtàn ń gbìyànjú láti mọ̀ bí wọ́n ṣe kọ́ irú àwọn ilé iṣẹ́ àjèjì ìgbàanì ní Peruvian bí Àgbègbè Sacsahuamán. Awọn ile iyalẹnu wọnyi jẹ awọn okuta nla ti jia ode oni ko le gbe tabi ṣeto ni deede.
Ṣe ojutu si arosọ naa jẹ ọgbin kan pato ti o fun laaye awọn ara ilu Peruv atijọ lati rọ okuta naa, tabi ṣe wọn faramọ pẹlu imọ-ẹrọ atijọ to ti ni ilọsiwaju ti aramada ti o le fa awọn okuta?
Awọn odi okuta ti o wa ni Cuzco ṣe afihan awọn itọpa ti kikan si iwọn otutu giga ati vitr ti ita jẹ gilaasi - ati danra pupọ, ni ibamu si awọn oniwadi Jan Peter de Jong, Christopher Jordan, ati Jesu Gamarra.
Oṣere kan ni Ilu Sipeeni le ṣe awọn iṣẹ-ọnà ti o dabi pe o ti ṣẹda nipasẹ rirọ okuta ati ṣiṣẹda nkan ẹlẹwa lati inu rẹ. Wọ́n dà bíi pé wọ́n ń sọ̀rọ̀ lọ́kàn pátápátá.
Da lori akiyesi yii, Jong, Jordani, ati Gamarra fa ipari pe “diẹ ninu iru ẹrọ imọ-ẹrọ giga ni a lo lati yo awọn bulọọki okuta eyiti a gbe lẹhinna ti a gba laaye lati tutu lẹgbẹẹ lile, awọn bulọọki jigsaw-polygonal ti o ti wa tẹlẹ. Okuta tuntun yoo wa ni titọ lodi si awọn okuta wọnyi ni pipe pipe ṣugbọn yoo jẹ bulọọki lọtọ ti granite ti yoo ni awọn bulọọki diẹ sii ti o baamu si aaye ni ayika ati “yo” si awọn ipo isọpọ wọn ni odi”.
David Hatcher Childress kowe ninu iwe rẹ: "Ninu ero yii, awọn ayùn agbara ati awọn adaṣe yoo tun wa ti yoo ge ati ṣe apẹrẹ awọn ohun amorindun bi a ti ṣe apejọ awọn odi. 'Imọ-ẹrọ atijọ ni Perú ati Bolivia.'
Gẹgẹbi Jong ati Jordani, ọpọlọpọ awọn ọlaju atijọ ni gbogbo agbaye ni o faramọ pẹlu awọn imọ-ẹrọ yo okuta ti imọ-ẹrọ giga. Wọ́n tún sọ pé “àwọn òkúta tí ó wà ní àwọn òpópónà ìgbàanì ní Cuzco ni a ti mú kí ìwọ̀ntúnwọ̀nsì gbóná janjan láti mú kí wọ́n ní ìrísí dígí dígí.”
Gẹ́gẹ́ bí Jordon, de Jong, àti Gamarra ti sọ, “ó gbọ́dọ̀ dé ìwọ̀n 1,100 ìwọ̀n Celsius, àwọn ibi ìgbàanì mìíràn tí ó wà nítòsí Cuzco, ní pàtàkì Sacsayhuaman àti Qenko, ti fi àwọn àmì ìdánilójú hàn.” Ẹ̀rí tún wà pé àwọn ará Peruvà ìgbàanì ní àyè sí ohun ọ̀gbìn kan tí omi rẹ̀ rọ àpáta, tí ó sì jẹ́ kí wọ́n ṣe é sí ọ̀nà ìkọ̀kọ̀ tí ó gbámúṣé.
British archaeologist, ati oluwakiri Colonel Fawcett ti a sapejuwe ninu iwe re 'Exploration Fawcett' bí ó ṣe gbọ́ pé wọ́n fi àwọn òkúta náà jọpọ̀ nípa lílo ìyọnu tí ó rọ̀ òkúta dé ìwọ̀n àyè kan amọ̀.
Ninu awọn akọsilẹ ẹsẹ ti iwe baba rẹ, onkọwe ati aṣayẹwo aṣa Brian Fawcett sọ itan atẹle yii: Ọrẹ rẹ ti o ṣiṣẹ ni aaye iwakusa kan ni 14,000 ẹsẹ ni Cerro di Pasco ni Central Peru ṣe awari idẹ kan ninu isinku Incan tabi ṣaaju-Incan. .
Ó ṣí ìgò náà, ó sọ pé ó jẹ́ chicha, ohun mímu ọtí líle, ó sì fọ èdìdì epo ìdánilẹ́kọ̀ọ́ ìgbàanì tí kò tíì mọ́. Lẹ́yìn náà, wọ́n ti ìgò náà, wọ́n sì gúnlẹ̀ sórí àpáta lásán.
Fawcett sọ pé: “Ní nǹkan bí ìṣẹ́jú mẹ́wàá lẹ́yìn náà, mo tẹ orí àpáta náà, mo sì tẹjú mọ́ omi tó dà sílẹ̀ lọ́fẹ̀ẹ́. O je ko si ohun to omi; Gbogbo ibi ti o wa, ati apata ti o wa labẹ rẹ, jẹ rirọ bi simenti tutu! Ó dà bíi pé òkúta náà ti yọ́ bí ìda lábẹ́ ìdarí ooru.”
Fawcett dabi ẹni pe o gbagbọ pe a le rii ọgbin naa nitosi agbegbe Chuncho ti Odò Pyrene, o si ṣapejuwe rẹ bi nini ewe alawọ-pupa pupa ati ti o duro ni ayika ẹsẹ ga.
Iwe akọọlẹ miiran ni a fun nipasẹ oluwadii kan ti o kawe ẹyẹ to ṣọwọn ni Amazon. Ó ṣàkíyèsí bí ẹyẹ náà ṣe ń fi ẹ̀ka igi kan àpáta láti fi ṣe ìtẹ́. Omi ti eka igi naa yọ apata, ti o ṣẹda iho nipasẹ eyiti ẹiyẹ naa le kọ itẹ rẹ.
Ó lè ṣòro fún àwọn kan láti gbà gbọ́ pé àwọn ará Peruvà ìgbàanì ti lè kọ́ àwọn tẹ́ńpìlì àgbàyanu bíi Sacshuhuamán nípa lílo oje ọgbin. Ó yà àwọn awalẹ̀pìtàn àti àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì lóde òní lẹ́nu bí wọ́n ṣe kọ́ àwọn ilé ńláńlá bẹ́ẹ̀ ní Peru àtàwọn àgbègbè míì lágbàáyé.
