Okpomọkụ na-ekpo ọkụ na Arctic na-eme ka permafrost nke mpaghara ahụ - oyi akwa oyi dị n'okpuru ụwa - yana nwere ike ịmaliteghachi nje ndị nọrọla n'ụra kemgbe iri puku kwuru iri puku afọ.
ebe ọrịa na-efe efe nke ọrịa sitere n'oge gara aga dị ka mmalite nke ihe nkiri sayensị sayensị, ndị ọkà mmụta sayensị na-adọ aka ná ntị na ihe ize ndụ dị, dị nnọọ obere, na-elelị. N'oge a na-agbaze, enwere ike ịwepụta ihe mkpofu kemịkalụ na redioaktivu sitere na Agha Nzuzo, nwere ike imerụ ụdị anụ ahụ na imebi gburugburu ebe obibi.
Kimberley Miner, ọkà mmụta sayensị ihu igwe na NASA Jet Propulsion Laboratory kwuru na "Enwere ọtụtụ ihe na-aga n'ihu na permafrost nke nwere nchegbu, ọ na-egosikwa n'ezie ihe kpatara na ọ dị oke mkpa na anyị na-edebe ọtụtụ permafrost dị ka o kwere mee." Ụlọ ọrụ nkà na ụzụ California na Pasadena, California.
Permafrost dị otu ụzọ n'ụzọ ise nke Northern Hemisphere na ogologo oge na-akwado Arctic tundra na oke ọhịa nke Alaska, Canada, na Russia. Ọ na-arụ ọrụ dị ka capsule oge, na-echekwa ihe fọdụrụnụ nke ọtụtụ ihe e kere eke kpochapụrụ bụ́ ndị ndị ọkà mmụta sayensị enweela ike ịchọpụta ma nyochaa n'afọ ndị na-adịbeghị anya, gụnyere ụmụ ọdụm ọgba abụọ na otu rhino ajị anụ.
Permafrost bụ nchekwa nchekwa kwesịrị ekwesị ọ bụghị naanị n'ihi na ọ bụ oyi; ọ bụkwa ebe ikuku oxygen na-adịghị ebe ọkụ anaghị abanye. Otú ọ dị, okpomọkụ Arctic ugbu a na-ekpo ọkụ ruo okpukpu anọ ngwa ngwa karịa ụwa ndị ọzọ, na-emebi elu elu nke permafrost n'ógbè ahụ.
Jean-Michel Claverie, onye prọfesọ Emeritus nke nkà mmụta ọgwụ na genomics na Aix-Marseille University School of Medicine na Marseille, France, nwalere ihe nlele ụwa ewepụtara na Siberia permafrost iji hụ ma ụmụ irighiri nje ọ bụla dị na ya ka na-efe efe. Ọ na-achọ “virus zombie,” dị ka ọ na-akpọ ha, ma ọ chọtara ụfọdụ.
Onye dinta nje
Claverie na-amụ otu ụdị nje nke mbụ ọ chọtara na 2003. A maara dị ka nje virus buru ibu, ha dị nnọọ ukwuu karịa ụdị ụdị dị iche iche na nke a na-ahụ anya n'okpuru microscope ọkụ mgbe niile, kama microscope electron dị ike karị - nke na-eme ka ha bụrụ ezigbo ihe nlereanya maka nke a. ụdị ọrụ ụlọ nyocha.
Mgbalị ya ịchọpụta nje ndị kpọnwụrụ akpọnwụ na permafrost sitere n'otu akụkụ nke ndị ọkà mmụta sayensị Russia bụ ndị n'afọ 2012 weghachiri otu ifuru ọhịa site na mkpụrụ osisi dị afọ 30,000 nke a chọtara n'olulu squirrel. (Kemgbe ahụ, ndị ọkà mmụta sayensị enwewokwa ihe ịga nke ọma iji mee ka ụmụ anụmanụ ndị na-adịghị ahụkebe n'oge ochie dịghachi ndụ.)
Na 2014, o jisiri ike tụte nje ya na ndị otu ya dịpụrụ adịpụ na permafrost, na-eme ka ọ na-efe efe na nke mbụ n'ime afọ 30,000 site n'itinye ya n'ime mkpụrụ ndụ omenala. Maka nchekwa, ọ ga-ahọrọ ịmụ nje virus nwere ike ịdo naanị amoeba nwere otu cell, ọ bụghị anụmanụ ma ọ bụ mmadụ.
O kwughachiri ihe a na 2015, na-ekewapụ ụdị nje dị iche iche nke gbadoro ụkwụ na amoebas. Na nyocha ọhụrụ ya, nke e bipụtara na February 18 na akwụkwọ akụkọ Viruses, Claverie na ndị otu ya kewapụrụ ọtụtụ ụdị nje oge ochie site na ọtụtụ ụdị permafrost ewepụtara n'ebe asaa dị iche iche n'ofe Siberia wee gosi na onye ọ bụla nwere ike bute mkpụrụ ndụ amoeba.
Ụdị ọhụrụ ndị ahụ na-anọchi anya ezinụlọ ise ọhụrụ nke nje, n'elu abụọ ọ tụteworo na mbụ. Nke kacha ochie dị ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ 48,500, dabere na rediocarbon nke ala, wee si na ihe atụ nke ụwa ewepụtara site na ọdọ mmiri dị n'okpuru ala dị mita 16 (ụkwụ 52) n'okpuru ala. Ihe nlele kacha nta, nke achọtara n'ime afọ na uwe nke foduru mammoth ajị, dị afọ 27,000.
Nje virus na-efe efe amoeba ka na-efe efe ka ogologo oge gasịrị bụ ihe na-egosi nsogbu nwere ike ibu, Claverie kwuru. Ọ na-atụ egwu ndị mmadụ na-ewere nyocha ya dị ka ọchịchọ ịmata sayensị na ha anaghị aghọta atụmanya nke nje oge ochie na-abịaghachi na ndụ dị ka nnukwu ihe iyi egwu ahụike ọha.
"Anyị na-ele nje ndị a na-efe efe amoeba anya dị ka ndị na-anọchi anya nje ndị ọzọ nwere ike ịbụ na permafrost," Claverie gwara CNN.
Ọ gbakwụnyere, "Anyị na-ahụ akara nke ọtụtụ, ọtụtụ, ọtụtụ nje ndị ọzọ." "Ya mere, anyị maara na ha nọ ebe ahụ. Anyị amaghị n'ezie na ha ka dị ndụ. Mana echiche anyị bụ na ọ bụrụ na nje amoeba ka dị ndụ, ọ nweghị ihe kpatara na nje ndị ọzọ agaghị adị ndụ, ma nwee ike ibunye ndị ọbịa nke ha. "
Ihe mbụ maka ọrịa mmadụ
Achọpụtala nje virus na nje bacteria ndị nwere ike ibute mmadụ n'ime permafrost.
Ihe nlele ngụgụ sitere na ahụ nwanyị nke e gwupụtara na 1997 site na permafrost dị n'ime obodo dị na Seward Peninsula nke Alaska nwere ihe mkpụrụ ndụ ihe nketa sitere na nje influenza kpatara oria ojoo nke 1918. N'afọ 2012, ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na ozu otu nwanyị e liri na Siberia dị afọ 300 nwere akara mkpụrụ ndụ ihe nketa nke nje na-akpata kịtịkpa.
Ọrịa anthrax na Siberia nke metụtara ọtụtụ mmadụ na ihe karịrị 2,000 reiner n'etiti July na August na 2016 ejikọtawokwa na nzacha miri emi nke permafrost n'oge okpomọkụ na-ekpo ọkụ, na-ekwe ka spores nke Bacillus anthracis na-apụta site na ebe olili ochie ma ọ bụ ozu anụmanụ.
Birgitta Evengård, prọfesọ emerita na ngalaba Umea's Clinical Microbiology na Sweden, kwuru na ekwesịrị inwe nleba anya ka mma nke ihe egwu nwere ike ibute na ịgbaze permafrost, mana dọrọ aka ná ntị megide ụzọ egwu.
Evengård, onye bụ akụkụ nke CLINF Nordic Center of Excellence kwuru, sị: "Ị ga-echeta na e mepụtala ihe nchebe anyị ji alụso ọrịa ọgụ na nso nso a na gburugburu microbiological. anụmanụ na ugwu mpaghara.
Ọ sịrị, "Ọ bụrụ na enwere nje zoro ezo na permafrost nke anyị na-akpakọrịtaghị kemgbe ọtụtụ puku afọ, ọ nwere ike ịbụ na nchekwa nchekwa anyị ezughi oke." "Ọ bụ ihe ziri ezi ịkwanyere ọnọdụ ahụ ùgwù ma na-eme ihe ngwa ngwa, ọ bụghị naanị imeghachi omume. Ụzọ isi lụso ụjọ ọgụ bụ inwe ihe ọmụma.”
N'ezie, n'ime ụwa n'ezie, ndị ọkà mmụta sayensị amataghị ogologo oge nje ndị a nwere ike ịdị na-efe efe ozugbo ekpughere ọnọdụ ndị dị ugbu a, ma ọ bụ otú o yikarịrị ka nje ahụ ga-ezute onye ọbịa kwesịrị ekwesị. Ọ bụghị nje niile bụ nje ndị nwere ike ịkpata ọrịa; ụfọdụ na-adị mma ma ọ bụ ọbụna na-abara ndị ọbịa ha uru. Ma ebe ọ bụ ebe obibi nke nde mmadụ 3.6, Arctic ka bụ ebe ndị mmadụ na-ebikarịghị, na-eme ka ihe ize ndụ nke ikpughe nje virus oge ochie dị ntakịrị.
N'agbanyeghị nke ahụ, "ihe ize ndụ ahụ ga-abawanye n'ihe gbasara okpomoku zuru ụwa ọnụ," Claverie kwuru, "nke ịgbaze permafrost ga-aga n'ihu na-aga n'ihu, ọtụtụ mmadụ ga-ejupụtakwa Arctic n'ihi ọrụ mmepụta ihe."
Ọ bụghị naanị Claverie na-adọ aka na ntị na mpaghara ahụ nwere ike bụrụ ala na-eme nri maka ihe omume ịgbasa - mgbe nje mabanyere onye ọbịa ọhụrụ wee malite ịgbasa.
N'afọ gara aga, otu ndị ọkà mmụta sayensị bipụtara nyocha banyere ihe atụ nke ala na sedimenti ọdọ mmiri ndị e nwetara site n'Ọdọ Mmiri Hazen, ọdọ mmiri dị na Canada nke dị n'ime Arctic Circle. Ha na-ahazi ihe mkpụrụ ndụ ihe nketa na sedimenti iji chọpụta mbinye aka nje na mkpụrụ ndụ ihe nketa nke ndị agha nwere ike - osisi na anụmanụ - na mpaghara ahụ.
N'iji nyocha ihe nlere kọmputa, ha tụrụ aro ka ihe ize ndụ nke nje na-agbaba na ndị ọbịa ọhụrụ dị elu karịa n'ebe ndị dị nso ebe nnukwu mmiri mmiri glacial na-asọba na ọdọ mmiri - ihe atụ nke na-adịkarị ka ihu igwe na-ekpo ọkụ.
Nsonaazụ amaghị ama
Ịmata nje virus na ihe egwu ndị ọzọ dị na permafrost na-ekpo ọkụ bụ nzọụkwụ mbụ iji ghọta ihe ize ndụ ha nwere na Arctic, Miner na NASA's Jet Propulsion Laboratory kwuru. Ihe ịma aka ndị ọzọ gụnyere ịkọwapụta ebe, mgbe, ka ọ na-agba ọsọ, na otú omimi permafrost ga-esi gbazee.
Nricha nwere ike ịbụ usoro eji nwayọọ nwayọọ dị ihe dị ka centimita kwa afọ mana ọ na-emekwa ngwa ngwa, dị ka n'ihe banyere nnukwu mkpọda ala nke nwere ike ikpughe na mberede miri emi na oge ochie nke permafrost. Usoro a na-ahapụkwa methane na carbon dioxide n'ime ikuku - onye na-anya ụgbọ ala na-eleghara anya na nke a na-eleda anya nke mgbanwe ihu igwe.
Onye na-egwuputa ihe na-edepụta ọtụtụ ihe egwu dị ugbu a na Arctic permafrost na akwụkwọ 2021 bipụtara na akwụkwọ akụkọ sayensị Nature Climate Change.
Ihe egwu ndị ahụ nwere ike ime gụnyere ihe mkpofu e liri site na ngwupụta ọla dị arọ na kemịkalụ dị ka pesticide DDT, nke amachibidoro na mmalite 2000s. A tụfuru ihe redioaktivu na Arctic - nke Russia na United States - kemgbe ọbịbịa nke nyocha nuklia na 1950s.
"Mmiri na-agbaze ngwa ngwa na-ekpughe ọhụụ permafrost ochie, na-ahapụ ogige na microorganisms dị n'ime ala dị omimi," Miner na ndị nchọpụta ndị ọzọ kwuru na akwụkwọ 2021.
N'akwụkwọ nyocha ahụ, Miner kpọrọ ọrịa nje na-efe efe oge ochie a napụtara na permafrost na-ebute ọrịa kpọmkwem dị ka "nke na-agaghị ekwe omume ugbu a."
Otú ọ dị, Miner kwuru na ọ na-echegbu onwe ya banyere ihe ọ kpọrọ “nkịta Methuselah” (nke aha ya bụ onye Bible nke kasị dịrị ogologo ndụ). Ndị a bụ ihe ndị dị ndụ nwere ike iweta mgbanwe nke gburugburu ebe obibi oge ochie na nke kpochapụrụ n'ime Arctic nke oge a, na-enweghị ihe ọ ga-esi na ya pụta.
Mweghachi nke microorganisms oge ochie nwere ikike ịgbanwe nhazi ala na uto ahịhịa, ikekwe na-eme ka mmetụta mgbanwe ihu igwe dịkwuo ngwa ngwa, Miner kwuru.
O kwuru, sị: “Anyị amachaghị etu ụmụ nje ndị a ga-esi na-emekọrịta ihe na gburugburu ebe obibi ọgbara ọhụrụ. "Ọ bụghị nnwale nke m chere na onye ọ bụla n'ime anyị chọrọ ịgba ọsọ."
Ụzọ kachasị mma isi mee, Miner kwuru, bụ ịnwale ma kwụsịtụ mgbaze, na nsogbu ihu igwe ka ukwuu, ma debe ihe egwu ndị a na permafrost ka ọ dị mma.
