Onye ikwu mmadụ na-anwụ anwụ Homo naledi, onye ụbụrụ ya dị otu ụzọ n'ụzọ atọ ka nke anyị, lie ndị nwụrụ anwụ na nke a kanyere mgbidi n'ọgba ihe dị ka afọ 300,000 gara aga, dị ka nchọpụta ọhụrụ nke na-agbagha echiche ndị e nweworo ogologo oge na ọ bụ nanị ụmụ mmadụ nke oge a na ndị ikwu anyị Neanderthal nwere ike ime ihe omume ndị a dị mgbagwoju anya.
Otú ọ dị, ụfọdụ ndị ọkachamara na-ekwu na ihe àmà ezughị ezu iji kwubie Homo naledi lie ma ọ bụ na-echeta ndị ha nwụrụ anwụ.
Archaeologists mbụ chọpụtara foduru nke Homo naledi na usoro Rising Star Cave nke South Africa na 2013. Kemgbe ahụ, a chọtara ihe karịrị 1,500 skeletal iberibe site na ọtụtụ mmadụ n'ime usoro 2.5 mile (4km).
Anatomi nke Homo naledi a maara nke ọma n'ihi nchekwa dị ịrịba ama nke ozu ha; ha bụ ihe e kere eke bipedal bụ ndị kwụgoro ihe dị ka mita 5 n'ogologo ma tụọ kilogram 1.5 (kilogram 100), na ha nwere aka aghụghọ na obere ụbụrụ dị mgbagwoju anya, àgwà ndị butere arụmụka banyere mgbagwoju anya nke omume ha. N'ime ọmụmụ 45 e bipụtara na akwụkwọ akụkọ eLife, ndị otu Rising Star tụrụ aro na Homo naledi ejiriwo nzube lie ndị ha nwụrụ anwụ n'ime ọgba.
N'afọ a na ogbako akụkọ na June 1, paleoanthropologist Lee Berger, na Rising Star mmemme na-edu, na ndị ọrụ ibe ya buttress na-azọrọ na atọ ọhụrụ ọmụmụ, bipụtara Monday (June 5) na preprint nkesa bioRxiv, na ọnụ na-ewepụta ihe kasị ọkpụrụkpụ àmà ruo ugbu a na. Homo naledi kpachapụrụ anya lie ndị ha nwụrụ anwụ ma kee ihe osise bara uru n'elu nkume dị n'elu ebe a na-eli ozu. Emebebeghị nyocha nke ndị ọgbọ.
Nchọpụta ọhụrụ ahụ kọwara olulu abụọ na-emighị emi, ndị yiri oval n'ala nke otu ọnụ ụlọ nke nwere ọkpụkpụ nwere ihe fọdụrụ na-adaba na ozu anụ ahụ nke kpuchiri na sedimenti ma mechaa rere ere. Otu n'ime olili ozu ahụ nwekwara ike ịgụnye àjà ili: a chọtara otu ihe e ji nkume rụọ na nso aka na ọkpụkpụ nkwojiaka.
Berger kwuru na nnọkọ mgbasa ozi na "anyị na-eche na ha ezutela ule litmus nke olili mmadụ ma ọ bụ olili ozu mmadụ." Ọ bụrụ na anabatara ya, nkọwa ndị nyocha ahụ ga-eweghachite ihe akaebe mbụ nke olili ozu tupu afọ 100,000, ndekọ nke nwerebu. Ndị ọzọ.
Nchọpụta nke ihe osise nkịtị na mgbidi nkume nke usoro Rising Star Cave na-egosikwa na Homo naledi nwere omume dị mgbagwoju anya, ndị nchọpụta na-atụ aro na ntinye akwụkwọ ọhụrụ ọzọ. Ahịrị, ụdị, na ọnụ ọgụgụ “hashtag” ndị a yiri ka emebere ya n'elu ala akwadoro nke ọma. Homo naledi, onye kpụchara nkume ahụ ájá tupu e jiri ngwá ọrụ nkume kanye ya. Omimi ahịrị, nhazi na usoro na-egosi na e ji ebumnobi mee ha kama ịbụ nke e bu pụta ụwa.
Berger kwuru, "Enwere olili nke ụdị a kpọmkwem n'okpuru ihe osise ndị a," nke na-egosi na nke a bụ Homo naledi oghere omenala. "Ha agbanweela ohere a nke ukwuu n'ime kilomita nke sistemụ ọgba aghara n'okpuru ala."
N'akwụkwọ ndebiri ọzọ, Agustín Fuentes, ọkà mmụta gbasara mmadụ na Mahadum Princeton, na ndị ọrụ ibe nyocha ya mere Homo naledi eji usoro ọgba. "Nkọwapụta na nhazi nke ọtụtụ ozu na usoro Rising Star" yana ihe osise ndị ahụ bụ ihe àmà na-egosi na ndị a nwere otu nkwenkwe ma ọ bụ echiche ndị metụtara ọnwụ ma nwee ike icheta ndị nwụrụ anwụ, "ihe mmadụ ga-akpọ 'oke iru újú. 'N'ime ụmụ mmadụ nke oge a,' ka ha dere. Otú ọ dị, ndị nchọpụta ndị ọzọ ekwenyeghị nke ọma site na nkọwa ọhụrụ.
“Ọ pụrụ ịbụ na ụmụ mmadụ mere akara n’elu nkume. Nke ahụ ezughi oke itinye aka na mkparịta ụka a gbasara echiche nkịtị, "Athreya kwuru. A na-ajụkwa ajụjụ gbasara otú Homo naledi banye na Rising Star Cave usoro; echiche na ọ siri ike na-adabere n'ọtụtụ nkọwa ndị nyocha banyere omume bara uru.
