Achọpụtara ihe osise nkume dị sentimita 136 na 54 n'ọgba dị n'agwaetiti Celebes na Indonesia.
Leang Tedongnge Cave, nke dị n'agwaetiti Indonesian nke Sulawesi, bụ ebe ọrụ nka kacha ochie n'ụwa amaara ruo ugbu a: otu akụkọ bipụtara Wednesday a na magazin Science na-ekpughe, warthog a dị sentimita 136 n'ogologo na 54-cm dị ogologo nke e sere ihe karịrị afọ 45,500 gara aga.
Ebe a na eserese ọgba a chọtara, chọpụtara site ọkà mmụta ihe ochie bụ Adam Brumm na otu ndị ọkà mmụta sayensị sitere na Mahadum Griffith (Australia), bụ akụkụ nke ndagwurugwu karst nkume limestone nke a na-achọpụtabeghị ruo mgbe 2017, n'agbanyeghị na a hụrụ ya n'ebe dị nso na Makassar, obodo kachasị na nke ndị mmadụ bi na mpaghara ahụ. Brumm na ndị otu ya bụ ndị ọdịda anyanwụ mbụ bịara leta mpaghara ahụ: "Ndị obodo na-ekwu na ọ dịghị onye ọzọ ma e wezụga ha batara n'ọgba ndị a n'ihu anyị." Brumm kwuru.
Warthog, nke ejiri pigmenti mineral na-acha uhie uhie, dochie anya dị ka ọrụ nka kacha ochie bụ ebe ịchụ nta sitere na 43,900 afọ gara aga, nke Brumm na ndị otu ya chọpụtara na 2019 n'ọgba dị nso n'otu agwaetiti ahụ. Isiokwu ahụ na-ekpughe na, n'akụkụ anụmanụ ahụ, a na-adọta ezì abụọ ọzọ na-ezughị ezu nke yiri ka ha na-eche ibe ha ihu. "Nchọpụta ọhụrụ ndị a na-agbakwụnye echiche na omenala nkà nkume mbụ nke oge a esiteghị na Ice Age Europe, dị ka e kwenyere ogologo oge, kama ọ bụ n'oge gara aga na mpụga mpaghara a, ikekwe n'ebe Asia ma ọ bụ Africa bụ ebe ụdị anyị si malite. ”, ka Brumm kwuru.
Dị ka ndị nchọpụta si kwuo, eserese ọgba a na-enyekwa ihe àmà mbụ nke ụmụ mmadụ n'oge a n'àgwàetiti Celebes. "Nchọpụta ahụ na-akwado echiche bụ na ndị mbụ Homo sapiens bi na mpaghara a nke Indonesia kere ihe ngosi nka nke anụmanụ na ihe nkiri akụkọ dịka akụkụ nke omenala ha." akụkọ na-agụ.
Iji chọpụta afọ nke eserese, ndị ọkà mmụta sayensị na-eji usoro a na-akpọ uranium usoro nke na-agụnye ọ bụghị mkpakọrịta nwoke na nwaanyị na eserese n'onwe ya, ma usoro geological metụtara ọrụ nka.
Marcos García-Diez, prọfesọ na Ngalaba Prehistory na Archaeology na Mahadum Complutense nke Madrid na onye na-achọpụta ihe osise Cantabrian Neanderthal, na-akọwa na, n'ihi mgbasa nke mmiri, n'ọgba ndị a, a na-emepụta ihe nkiri dị mkpa nke calcite n'elu mgbidi ndị ahụ. ọgba: “Ọ bụ efere ndị ahụ, nke dị n'elu eserese, ka akara ụbọchị. Ya mere, ọ bụrụ na ị maara afọ ole calcite dị, ị nwere ike ịsị na ihe osise ahụ dị na mbụ. N’okwu a, ihe karịrị afọ 45,500 gara aga.”
García-Diez kwenyere na Brumm na ndị otu ya na nchoputa ndị a na-agbanwe ụkpụrụ nke nka nkume. "Onye ọ bụla chere na ọrụ nkà mbụ dị na Europe, ma nchọpụta nke anụ ọhịa ọhịa a na-akwado na ihe osise ihe atụ kasị ochie na ndị kasị edekọ dị n'akụkụ nke ọzọ nke ụwa, n'àgwàetiti Indonesia ndị ahụ."
García na-akọwa na ihe osise nke akara, isi ihe na ahịrị ndị dị na Europe site na ihe dị ka afọ 60,000 gara aga abụghị ihe atụ nke ihe atụ, ọ bụghịkwa Homo sapiens mere ya, kama ọ bụ ụdị mbụ. "N'adịghị ka ndị nke kọntinent anyị, ihe niile na-egosi na ihe osise a chọtara na Sulawesi bụ nke ndị mbụ mmadụ n'oge a bụ ndị ma eleghị anya gafere àgwàetiti a ruo Australia 65,000 afọ gara aga.", ka García na-ekwu.
Akụkụ ọzọ pụrụ iche nke eserese ndị a bụ na ọ bụghị nanị na e depụtara ha dị ka ọ dị n'ọtụtụ ihe osise oge ochie kamakwa ha nwekwara ahịrị ime. Dị ka García si kwuo “Ha abụghị ihe osise nwere akụkụ abụọ; ha nwere agba, ha nwere ihe njuju.” Ọ sịkwara, "Site na nke ahụ, ndị mmadụ n'oge ahụ chọrọ ikwupụta echiche na anụmanụ ha na-ese nwere oke, olu, nke na-abụghị ihe nnọchianya dị larịị."
Maka onye na-eme nchọpụta Spanish, nanị esemokwu nke nchọpụta ahụ, nke n'echiche ya enweghị obi abụọ banyere usoro ahụ, àgwà nke ihe atụ na nyocha nke kemịkal, bụ na ndị edemede nke isiokwu ahụ na-ekwusi ike na anụ ọhịa bụ akụkụ nke akụkọ. ọnọdụ.
"Isiokwu ahụ na-egosi na, n'akụkụ anụmanụ a, e nwere ezì abụọ ọzọ na-ezughị ezu nke yiri ka ọ na-alụ ọgụ. Nke a eyighị m nke ọma. Ọ bụ nuance, okwu nkọwa, ka anyị si agụ ọnụ ọgụgụ ahụ. Echere m na ọ na-esiri ike ịnwa igosi ihe ngosi mgbe ọnọdụ nchekwa nke eserese nke boars ndị ọzọ adịghị mma. Echere m na kama ịbụ ihe nkiri, ọ bụ foto nke eziokwu, ihe nnọchianya edobere. ", ka García na-ekwu.
