Muaj kev tsim tawm uas zoo li tau tsim nyob rau niaj hnub no tab sis lawv tau tsim los ntau pua xyoo txawm tias ntau txhiab xyoo dhau los.
Nov yog cov npe ntawm 12 qhov zoo tshaj plaws thev naus laus zis qub thiab kev tsim khoom uas tau ua ntej ntawm lawv lub sijhawm:
1 | Kev phais kom hniav zoo nkauj thiab kho hniav zoo nkauj - 3,000 BC
Thawj qhov kev teeb tsa cov kws kho hniav hauv keeb kwm txhawm rau kho qhov pom tsis zoo tshwm sim hauv tebchaws Iziv puag thaum ub, ntau txhiab xyoo dhau los. Nws yog ntoo thuv ntiv taw, pom ntawm tus niam. Txawm hais tias nws yog cov ntiv taw dag, nws tau ua tiav zoo thiab zoo li pab tus neeg nqa nws yooj yim heev.
Kev kho rau yas kho ntawm lub qhov ntswg tawg yog thawj zaug tau hais hauv Edwin Smith Papyrus, cov ntawv sau ntawm Ancient Egyptian ntawv kho mob. Nws yog ib qho ntawm kev kho phais kho mob qub tshaj plaws, hnub tim rau Lub Tebchaws Qub los ntawm 3000 txog 2500 BC.
Lwm qhov piv txwv ntawm kev phais yas thaum ub tau ua hauv Is Nrias teb xyoo 800 BC thaum tus txiv neej raug kho dua tshiab los ntawm tus choj qhov ntswg siv tawv nqaij ntawm lub hauv pliaj thiab lub puab tsaig.
Dhau li ntawm no, Sushruta, kws kho mob Khab thaum lub sijhawm xyoo pua 6 BC, tau muab kev koom tes tseem ceeb rau kev phais yas thiab cataract uas peb tseem ua raws.
2 | Cov dej ntws tawm - txog 2,600 BC
Thawj cov txheej txheem dej ntws zoo hauv tib neeg keeb kwm tau pom ntawm Mohenjo Daro thiab Harappa, ob qhov kev sib hais loj tshaj plaws ntawm Indus River Valley kev vam meej, tam sim no hauv Pakistan. Muaj pej xeem cov chaw tso quav, pas dej ua ke thiab cov kav dej tso rau tag nrho lub nroog.
Ib qho ntxiv, qee qhov txheej txheem dej ntws thaum ub tau pom hauv cov nroog qub ntawm Babylon, Tuam Tshoj, thiab Rome, thiab lawv tseem muaj nyob niaj hnub no.
3 | Cov riam phom tua hluav taws - txog 420 BC
Qhov riam phom tuag no, hu ua Greek Hluav Taws, tau siv los ntawm Eastern Roman tus huab tais ua riam phom ntawm kev puas tsuaj loj rau cov yeeb ncuab nkoj. Nws yog cov yeeb nkab tooj liab, tso tawm cov tshuaj lom tau zoo heev los ntawm sab hauv. Thaum xub thawj, siv tawv thiab ntoo siv los txhaj cov tshuaj no rau hauv cov yeeb nkab. Nyob rau sab saum toj ntawm cov yeeb nkab, muaj ib tus neeg sawv nrog hluav taws thaum cov kuab tshuaj tsuas yog tau tawg, thiab nws yuav taws ua ntej raug rho tawm mus rau hauv cov yeeb ncuab nkoj. Nws tuaj yeem hlawv hnyav heev hauv dej.
Txawm hais tias Greek Hluav Taws tau siv thawj zaug los ntawm cov neeg Loos raug kaw hauv Constantinople ntawm 673 AD thiab 678 AD, Athenian keeb kwm keeb kwm Thucydides hais txog tias hauv siege ntawm Delium xyoo 424 BC ib lub raj ntev ntawm lub log tau siv uas tau nplaim taws rau pem hauv ntej siv lub tshuab pa loj.
4 | Tswb moos - txog 400 BC
Nyob rau hauv ancient sij hawm, Greek philosopher Plato siv lub ntsuas dej muaj peev xwm tshaj tawm lub teeb liab tias nws yog lub sijhawm rau nws cov lus qhuab qhia thaum kaj ntug. Cov sijhawm ua dej zoo sib xws tau tsim tom qab hauv Rome thaum ub thiab Middle East.
5 | Neeg hlau - 323 BC
Kev hloov pauv thaum ntxov ntawm niaj hnub no, cov poj niam zoo li tus neeg hlau tau muab tso rau saum lub lighthouse ntawm cov kob Pharos hauv Alexandria, Ancient Egypt. Thaum nruab hnub, lawv tuaj yeem tig thiab coj lub tswb nrov. Thaum tsaus ntuj, lawv yuav nrov nrov zoo li lub suab raj, qhia cov neeg tsav nkoj txog qhov deb ntawm ntug dej hiav txwv.
6 | Cov ntsuas ntsuas nrug - xyoo pua 3 BC
Greek kws tshawb fawb keeb kwm Archimedes yog thawj tus neeg tsim khoom siv (Qhov ntsuas kub) txhawm rau ntsuas qhov kev mus los ntawm lub tsheb. Nws zoo li kab me me, tus lej kos lub log, sawv cev rau lub tsheb qhov ntev ntawm kev mus. Txawm hais tias lub cuab yeej tau piav qhia thawj zaug los ntawm Vitruvius nyob ib ncig ntawm 27 thiab 23 BC, tus neeg tsim khoom tiag yog ntseeg tias yog Archimedes ntawm Syracuse (c. 287 BC - c. 212 BC) thaum Thawj Tsov Rog Punic.
Ib lub cuab yeej zoo sib xws tau pom nyob hauv Suav teb puag thaum ub, tsim los ntawm Zhang Hawj, tus kws tshawb fawb nyob rau sab hnub tuaj Han Dynasty.
7 | Roj teeb - ib puag ncig xyoo pua 3 BC
Lub lauj kaub av nplaum no, hu ua Baghdad Roj Teeb, yog nruab nrog cov yeeb nkab tooj liab thiab tus pas hlau sab hauv. Nws tau xav kom muaj peev xwm tsim hluav taws xob lub zog los ntawm cov tshuaj tiv thaiv oxidation sab hauv lub nkoj. Qhov tseeb yog, tib neeg tseem tsis paub lub zog no yog vim li cas thaum lub sijhawm tsis muaj cov cuab yeej tsim hluav taws xob. Muaj txoj kev xav uas nws tau siv los kho mob, thiab lwm qhov kev xav yog lub roj teeb no tau siv los khaws cov ntaub ntawv tseem ceeb. Tsis muaj leej twg paub zoo tiag tiag dab tsi tau mus rau ntawd nrog cov khoom coj txawv txawv.
8 | Qhov rooj tsis siv neeg - 1st xyoo pua AD
Nyob rau tim Nkij teb chaws thaum ub, tib neeg paub yuav ua li cas thiaj ua lub qhov rooj tsis siv neeg hauv lub tuam tsev, siv lub tshuab ua pa. Tib neeg yuav teeb hluav taws hauv qab lub thaj, saum toj no cov kav dej uas muaj dej. Cov pa tso tawm yuav tig lub cav cua thiab pab lub tuam tsev qhov rooj qhib. Qhov kev dag no tseem tsim qhov tsis meej pem tsis meej pem sab hauv lub tuam tsev.
9 | Vending tshuab - 1st xyoo pua AD
Niaj hnub no, cov tshuab muag khoom tuaj yeem muag yuav luag txhua yam, los ntawm cov khoom ua si mus rau cov dej sov thiab txias thiab khoom noj. Tab sis nyob rau hnub qub, nrog lub tshuab no, tib neeg tsuas tuaj yeem yuav cov dej dawb los ntxuav lawv txhais tes ntawm cov tuam tsev. Thaum muab cov nyiaj npib tso rau hauv lub tshuab, nws lub kaw lus tso tawm qee qhov dej hauv cov neeg siv khoom (tus qhua) txhais tes.
10 | Seismograph - 132 AD
Lwm qhov kev xav tsis txaus ntseeg ntawm Zhang Heng, cov khoom ceeb toom av qeeg. Nws taug qab thiab kaw txhua qhov tshwm sim hauv av qeeg thiab tom qab ntawd siv sijhawm ntau tshawb fawb thiab tsim lub ntsuas thiab kwv yees tshuab av qeeg hu ua "av qeeg huab cua." Txawm hais tias nws zoo li me ntsis txawv, nws yog qhov tseeb heev. Thaum muaj av qeeg tab tom yuav tshwm sim, lub pob tooj liab me me yuav pib los ntawm ib ntawm yim tus zaj qhov ncauj thiab tso tawm mus rau hauv tus toad tus coj lub qhov ncauj hauv qab no, qhia qhov taw qhia ntawm av qeeg.
11 | Cov looj tsom iav dub - xyoo pua 10 AD
Thawj lub looj tsom iav dub tau tsim los ntawm Eskimos los tiv thaiv lawv lub qhov muag ntawm qhov ci los ntawm lub hnub ntawm daus. Txawm li cas los xij, lawv tsis muaj lub tsom iav txuas rau lawv, tab sis yog qhov khoom siv tiv thaiv qhov muag los ntawm cov kaus ntxhw ntawm lub tsheb thauj khoom, uas muaj ob qhov khoob lossis ob lub qhov me me kom pom txoj hauv kev.
Thawj khub iav tau tsim tom qab hauv Suav teb, nyob rau xyoo pua 12th, thiab lawv tsis tau ua los ntawm iav, tab sis los ntawm lub pov haum hu ua smoky quartz. Lawv siv yog zais tus neeg hnav lub ntsej muag ntau dua li tiv thaiv lub qhov muag los ntawm tshav ntuj.
12 | Khoos phis tawj - hauv 100 BC
Cov cuab yeej no, hu ua Antikythera, tau suav hais tias yog lub khoos phis tawj Greek thaum ub vim tias nws tuaj yeem sau cov khoom txav ntawm lub ntiaj teb, thiab kwv yees kwv yees lub sijhawm ntawm hnub ci thiab dab noj hnub. Tsis yog qhov ntawd nkaus xwb, tab sis nws tseem tuaj yeem xam plaub-xyoos-kev ua haujlwm ntawm lub kev ua si thaum ub Olympic, zoo ib Olympiad.
