Bikingoen Aroa misterioz eta kondairaz inguratutako historiaren aldia da, eta horri buruz dakigunaren zati handi bat urteetan zehar aurkitutako artefaktuetan oinarritzen da. Duela gutxi, Norvegiako ehorzketa-tumulu baten lurpetik sartutako radar-analisi batek aurkikuntza harrigarri bat agerian utzi du: itsasontzi baten lurperatzearen aztarnak.
Arkeologoek 20 metroko luzera duen ontzi bikingo bikaina aurkitu zuten Salhushaugen hilobiaren indusketetan, mendebaldeko Norvegiako Karmøy-n. Hasieran, tumulua hutsik zegoela uste zen, baina aurkikuntza berritzaile honek dena aldatu du. Aurkikuntza zirraragarri honek argi berria ematen du bikingoen hilobiak eta ondorengo bizitzaren inguruko sinesmenak.
Tumulua duela mende bat baino gehiago ikertu zuen lehen aldiz, Haakon Shetelig arkeologoak, baina, garai hartako indusketek ez zuten frogarik erakutsi itsasontzi bat in situ lurperatu zutenik. Shetelig-ek ontzi bikingoen hilobi aberats bat induskatu zuen inguruan, non Grønhaugskipet aurkitu zuten, baita Oseberg itsasontzi ospetsua —bizirik dagoen munduko ontzi bikingorik handiena eta ondoen kontserbatzen den— induskatu zuen 1904an. Salshaugen-en egurrezko 15 laka baino ez zituen aurkitu eta gezi-punta batzuk.
Stavanger-eko Unibertsitateko Arkeologia Museoko Håkon Reiersen arkeologoaren arabera, Haakon Shetelig asko etsita zegoen tumulua gehiago ikertu ez izanagatik. Gertatzen da, ordea, Shetelig-ek ez zuela nahikoa sakondu.
Urtebete lehenago, 2022ko ekainean, arkeologoek eremua miatzea erabaki zuten georadar izenez ere ezagutzen den radarra erabiliz, lur azpian dagoena mapatzeko irrati-uhinak erabiltzen dituena. Eta hara, bikingo itsasontzi baten eskema zegoen.
Arkeologoek haien aurkikuntza isilpean mantentzea aukeratu zuten indusketa eta esplorazioa amaitu arte eta aurkikuntzaren inguruko ziurtasun gehiago izan arte. «Georadar seinaleek argi erakusten dute 20 metroko luzera duen itsasontzi baten forma. Nahiko zabala da eta Oseberg ontzia gogorarazten du», dio Reiersenek.
Oseberg ontziak gutxi gorabehera 22 metroko luzera eta 5 metro pasatxoko zabalera neurtzen ditu. Gainera, itsasontzi baten antza duten seinaleak tumuluaren erdian kokatzen dira, hain zuzen ere hileta-ontzia jarri zen lekuan. Horrek biziki iradokitzen du hori dela, hain zuzen ere, ehorzketa-ontzia.
Ontziak 1886an Karmøyn aurkitu zuten Storhaug ontzi izeneko bikingo ontzi baten antza du. Aurkikuntza hau indusketako beste aurkikuntzekin lotu zen.
«Shetelig-ek harrizko lauza handi bat aurkitu zuen Salhushaugen, sakrifiziorako erabiltzen zen aldare moduko bat izan zitekeena. Storhaug tumuluan ere oso antzeko xafla bat aurkitu zen, eta honek ontzi berria Storhaug ontziarekin lotzen du denboran», dio Reiersenek.
Aurkikuntza aipagarri honi esker, Karmøyk, 3000 urte baino gehiagoz Norvegiako hego-mendebaldeko kostaldean botere gune historikoa izan dena, orain harro har dezake hiru ontzi bikingoen jabe izateaz.
Storhaug ontzia K.o. 770. urtekoa da, eta hamar urte geroago itsasontzi batean lurperatzeko erabili zen. Grønhaug ontzia K.o. 780koa da, eta 15 urte geroago lurperatu zuten. Gehigarri berriena, Salhushaug ontzia oraindik baieztatu eta datatu gabe dago, baina arkeologoek uste dute itsasontzi hau ere 700eko hamarkadaren amaierakoa dela.
Arkeologoek egiaztapen-indusketa bat egiteko asmoa dute, baldintzak aztertzeko eta agian datazio zehatzagoa lortzeko. «Orain arte ikusi duguna ontziaren forma besterik ez da. Irekitzen dugunean, baliteke ontziaren zati handirik ez dagoela kontserbatzen eta geratzen dena aztarna bat besterik ez dela», dio Reiersenek.
Iraganeko garaian, Shetelig-en indusketa baino askoz lehenago, Salhushaug tumuluak 50 metro inguruko zirkunferentzia ikusgarria zuen eta 5-6 metroko altuera ikaragarria zuen. Denboraren poderioz asko gutxitu bada ere, hondar-ordoki bat geratzen da eta tumuluaren alderdirik liluragarrientzat hartzen da. Reiersenek uste du goi-lautadak oraindik aurkitu gabeko artefaktuak gordetzen dituela.
Reiersenen arabera, Karmøy-n hiru ontzi bikingo hilobi egoteak iradokitzen du lehen errege bikingoen bizilekua izan zela. Oseberg eta Gokstad-eko ehorzketak, itsasontzi bikingoen aztarnategi ezagunak, duela mende bat gutxi gorabehera aurkitu zituzten eta gutxi gorabehera 834 eta 900. urtekoak izan dira, hurrenez hurren.
Reiersenek dio ez dagoela konstelazio berezi honen tamaina gainditzen duen ontzien hilobi-tumulurik. Kokapen zehatz hau bikingoen aroaren hasierako garapen eraldatzaileen erdigunea izan zen. Reiersenek dio Eskandinaviako itsasontzien hilobien tradizioa hemen ezarri zela hasieran, eta, ondoren, herrialdeko beste eremu batzuetara hedatu zela.
Eremu honetan gobernatzen zuten eskualdeko erregeek mendebaldeko kostaldeko itsasontzien trafikoa kontrolatzen zuten. Ontziak Karmsundeko itsasarte estuan zehar nabigatzera behartu zituzten Nordvegen izenez ezagutzen zenetik, iparralderako bidea. Hori baita herrialdearen izenaren jatorria, Norvegia.
Karmøyko hiru ontzi bikingoetan lurperatutako erregeak talde indartsua ziren, botereak milaka urtez sendo egon zen Norvegiako zati batean. Karmøyko Avaldsnes herrian Harald Fairhair errege bikingoaren bizilekua izan zen, Norvegia 900. urte inguruan batzea izan zelako.
«Storhaug tumulua Norvegiako bikingoen aroko hilobi bakarra da, non urrezko besoko eraztun bat aurkitu dugun. Ez zen edonor izan hemen lurperatu zutena», dio Reiersenek.
