Aurkikuntza aipagarri batean, beren kuskuetan sartutako erle momifikatuak Portugalgo hego-mendebaldeko kostalde pintoreskoan lurperatu dituzte. Fosilizazio-metodo aparteko honek aukera paregabea eman die zientzialariei antzinako intsektu horien bizitza zehatz-mehatz aztertzeko, haiengan eragina izan dezaketen faktore ekologikoak argitzeko eta klima-aldaketak gaur egungo erle populazioetan izan dezakeen eragina ulertzeko.
Xehetasun maila paregabean kontserbatu diren erleek ikertzaileei beren sexuari, espezieei eta amak utzitako polenari buruzko ikuspegiak eskaintzen dizkiete. Guztira, aurkikuntza arraro hau betetzen duten lau aztarnategi paleontologiko aurkitu ziren Portugalgo Odemira eskualdean, eta gune bakoitzean erle kusku fosilen dentsitate handia dago. Baina aurkikuntza honen alderdirik liluragarriena beharbada erleek denboran duten hurbiltasuna da, kusku hauek ia 3,000 urtekoak baitira.
Erle momifikatuak Eucera espeziekoak dira, gaur egun Portugal penintsulako bizi diren 700 erle mota inguruetako bat. Haien presentziak galdera bat sortzen du: zein baldintza ekologikok eragin zuten haien desagerpena eta ondorengo kontserbazioa? Arrazoi zehatzak argi ez dauden arren, ikertzaileek gaueko tenperaturaren jaitsierak edo eremuaren uholde luzeak eragina izan zezakeela suposatu dute.
Ale arraro hauek gehiago arakatzeko, komunitate zientifikoak mikrokonputazio bidezko tomografiara jo zuen, punta-puntako irudi-teknika bat, zigilatutako erle momifikatuen hiru dimentsioko irudiak eskaintzen dituena. Teknologia berritzaile honi esker, ikertzaileek intsektuen egitura anatomiko korapilatsuak azter ditzakete eta haien iraganeko bizitzei buruzko informazio baliotsua lortzeko.
Momifikatutako erle hauen aurkikuntza berez nabarmena den arren, bere balizko ondorioak dira oraindik liluragarriagoak. Mundua klima-aldaketak dakartzan mehatxu gero eta handiagoak aurre egiten ari den heinean, erleak bezalako polinizatzaile erabakigarrien gainbehera gero eta kezka handiagoa bihurtu da. Iraganean erle hauek ingurumen-aldaketek nola eragin izan zuten ulertuta, zientzialariek egungo erle populazioei buruzko ezagutzak lortzea eta etorkizunerako erresilientzia estrategiak garatzea espero dute.
Ikerketa honetan Odemira eskualdea hartzen duen Naturtejo Geoparkeak protagonismo nagusia betetzen du. UNESCOren Munduko Sarearen baitan, geoparkeak hainbat udalerri hartzen ditu eta eskualdeko mirari geologiko eta ekologikoak zaintzen eta arakatzen du. Momifikatutako erleen aurkikuntzak beste aberastasun-geruza bat gehitzen dio geoparkearen biodibertsitate ikaragarriari eta gure mundu naturalaren konplexutasun korapilatsuak ulertzeko duen garrantzia indartzen du.
Aurkikuntzak aldizkarian argitaratu dira Paleontologiako artikuluak. 27ko uztailaren 2023a.
