Smithsonian National Museum of Natural History-k zientzialari gehienek aitortzen dituzten gutxienez 21 giza espezie zerrendatu ditu. Antzinako giza espezie hauek, hominino izenez ezagutzen direnak, gutxi gorabehera sei milioi urteko denbora-tartea hartzen dute. Bertatik Homo habilis, duela 2.8 milioi urte inguru bizi izan zena homo neanderthalensis, duela 40,000 urte besterik ez desagertu zena, espezie bakoitzak bere ezaugarri eta egokitzapen bereziak zituen.
Aniztasun ikaragarri honek galdera interesgarri bat planteatzen du: zergatik da hori bakarrik homo sapiens, gure espeziea, bizirik atera eta aurrera egin zuen besteak hil bitartean? Zientzialariek urteak daramatzate misterio horri aurre egiten, hainbat teoria aztertzen eta froga ugari aztertuz.
Hori iradokitzen du nagusi den teoria batek Homo sapiens, beren gaitasun kognitiboekin, hobeto prestatuta zeuden ingurune aldakorretara egokitzeko eta beste hominino-espezie batzuei aurre egiteko. Gure adimen, hizkuntza-trebetasun eta gizarte-egitura aurreratuen konbinazio bereziak biziraupenean eta ugalketan nagusitasuna eman ziezagukeen.
Beste aukera bat hominino espezie ezberdinen artean nahasketa eta asimilazio genetikoa gertatu izana da. Azken ikerketek elkarren arteko nahasketaren frogak aurkitu dituzte Homo sapiens eta neandertalak, baita antzinako beste hominino batzuekin ere, hala nola denisovarrak. Elkarrekintza hauek beste espezie batzuen ezaugarri genetiko batzuk xurgatzea eragin zezakete, eta horien moldagarritasuna eta erresilientzia areagotuz. Homo sapiens.
Hala ere, ebidentzia fosilen eskasiak, batez ere espezie anitz elkarrekin bizi ziren garaietakoak, zaila egiten du teoria horiek behin betiko frogatzea. Erregistro fosilak osatu gabe eta zatikatuta daude, eta hutsune asko uzten ditu gizakiaren eboluzioaren ulermenean.
Azken urteotan, analisi genetikoaren aurrerapenek gure historia ebolutiboari buruzko ikuspegi berriak eman dituzte. Antzinako hominin aztarnetatik DNA ateraz eta aztertuz, zientzialariek beste espezie batzuekin ditugun lotura genetikoei buruzko informazio erabakigarria aurkitu ahal izan dute. Ikerketa hauek aurkikuntza harrigarriak agerian utzi dituzte, hala nola, Neanderthal DNAren presentzia gizaki modernoen genometan.
Gainera, antzinako hominin DNAren azterketak orain arte ezagutzen ez ziren giza espezie batzuen existentzia ere agerian utzi du. Esaterako, Siberiako denisovarrak aurkitzea posible izan zen kobazulo batean aurkitutako hatz-hezur zati baten azterketa genetikoari esker. Honek etorkizuneko aurkikuntzen potentziala eta oraindik gizakiaren eboluzioaren ulermenean geratzen den lurralde ezezaguna nabarmentzen du.
Azken finean, zergatik espezie bakarra - Homo sapiens – bizirik geratu da erantzunik gabe. Misterio hau arakatzea funtsezkoa da iragana jabetzeko, baina espezie gisa gure etorkizuna argitu dezake. Gure bidaia ebolutiboa eta gure biziraupena ekarri duten faktoreak aztertuz gero, etorkizuneko erronkei eta aukerei buruzko leiho bat lor dezakegu.
Ebidentzia berriak aurkitzen eta gure teoriak fintzen jarraitzen dugun heinean, gizakiaren eboluzioaren istorioa gaur egun ulertzen duguna baino askoz konplexuagoa eta elkarlotuagoa den aukerari irekita egon behar dugu. Beharbada denborarekin, gure arbasoen sekretuak desblokeatuko ditugu, eta horrela, gure buruaren ulermen sakonagoa lortuko dugu.
Azkenean, gaur egungo gizakia da hominino espezieen aniztasunetik bizirik iraun duen espezie bakarra. Nahiz eta espezie hauek gure antzekoak izan eta gaur egun gizakiak ezaugarritzen dituen ezaugarrien konbinazio batzuk izan, gaur egun desagertuta daude. Ikusi behar dugu zein ondo moldatzen garen gure ekintzek eta aldaketa naturalek eragindako gure inguruneko aldaketetara.
