ကမ္ဘာမြေ၏သမိုင်းအကျဉ်း- ဘူမိဗေဒအချိန်စကေး

ကမ္ဘာသည် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် နှစ်ပေါင်း 4.54 ဘီလီယံ (4,540 သန်း) သက်တမ်းရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး ၎င်း၏သမိုင်းကြောင်းကို အစုလိုက်အပြုံလိုက်မျိုးသုဉ်းခြင်း၊ တိုက်ကြီးများဖွဲ့စည်းခြင်းနှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုစသည့် သိသာထင်ရှားသောဖြစ်ရပ်များကို အခြေခံ၍ မတူညီသောဘူမိဗေဒအချိန်ကာလများအဖြစ် ပိုင်းခြားနိုင်ပါသည်။ ဤအပိုင်းကို ဘူမိဗေဒအချိန်အတိုင်းအတာဟု ခေါ်သည်၊ ၎င်းသည် ကမ္ဘာ၏အတိတ်ကို နားလည်ရန်နှင့် ၎င်း၏အနာဂတ်ကို ခန့်မှန်းရန်အတွက် မူဘောင်တစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးသည်။

မာတိကာ -

I. A. Eonothems သို့မဟုတ် eon

၂ 1. Hadean Eon

I.II ။ 2. Archean Eon

I.II.I. ၂.၁။ Eoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.1 မှ 4 ဘီလီယံအထိ

I.II.II ၂.၂။ Paleoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.2 မှ 3.6 ဘီလီယံအထိ။

I.II.III. ၂.၃။ Mesoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.3 မှ 3.2 ဘီလီယံအထိ

I.II.IV ၂.၄။ Neoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.4 မှ 2.8 ဘီလီယံအထိ

I.III ။ 3. Proterozoic Eon

I.III.I. ၃.၁။ Paleoproterozoic ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 3.1 မှ 2.5 ဘီလီယံအထိ

I.III.II ၃.၂။ Mesoproterozoic ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 3.2 မှ 1.6 ဘီလီယံအထိ

I.III.III. ၃.၃။ Neoproterozoic ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 3.3 ဘီလီယံမှ 1 သန်းအထိ

I.IV. 4. The Phanerozoic Eon

I.IV.I. ၄.၁။ Paleozoic ခေတ်

I.IV.II ၄.၂။ Mesozoic ခေတ်

I.IV.III ၄.၃။ Cenozoic ခေတ်

II ကို။ B. ခေတ်များ၊ ခေတ်များနှင့် ခေတ်များ

II.I. Paleozoic Era ရှိ ကာလများ

II.II. Mesozoic Era ရှိ ကာလများ

II.III Cenozoic Era ရှိ ကာလများ

II.IV Pleistocene နှင့် Holocene ခေတ်များ

III ကို။ နောက်ဆုံးစကား

A. Eonothems သို့မဟုတ် eon

ဘူမိဗေဒအချိန်စကေး၏အကြီးဆုံးအပိုင်းမှာ Eonothem ဖြစ်သည်၊ ၎င်းသည် နောက်ထပ်လေးနှစ်ပိုင်းအဖြစ် ပိုင်းခြားထားသည်။ 1) Hadean၊ 2) Archean၊ 3) Proterozoic နှင့် 4) Phanerozoic။ ထိုနောက် ကမ္ဘာတစ်ခုစီကို ခေတ် (erathem) ဟူ၍ ပိုင်းခြားထားသည်။

1. Hadean Eon

ကမ္ဘာမြေဖွဲ့စည်းမှုမှ လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 4.6 ဘီလီယံခန့်အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သော Hadean ဂေဟာအား ဤခေတ်မှ များပြားလှသော ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ အထောက်အထားများ မရှိခြင်းကြောင့် "အမှောင်ခေတ်" ဟု သတ်မှတ်သည်။ Hadean နှောင်းပိုင်းတွင် ကမ္ဘာသည် အခြားသော ကောင်းကင်တမန်များနှင့် မကြာခဏ တိုက်မိပြီး မီးတောင် လှုပ်ရှားမှု လွန်ကဲပြီး လ၏ ဖွဲ့စည်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။

2. Archean Eon

Archean eon သည် Hadean ၏နောက်သို့လိုက်ခဲ့ပြီး လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 4 ဘီလီယံမှ 2.5 ဘီလီယံခန့်ကြာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင်၊ ကမ္ဘာသည် ဘူမိဗေဒအရ လှုပ်ရှားနေပြီး၊ ပြင်းထန်သော မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုများ၊ ပထမတိုက်ကြီးများ၏ ဖွဲ့စည်းမှုနှင့် ရှေးဦးသက်ရှိပုံစံများ ပေါ်ပေါက်လာမှုတို့နှင့်အတူ ဘူမိဗေဒအရ လှုပ်ရှားနေပါသည်။ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း 3.8 ဘီလီယံခန့်က ရှေးအကျဆုံး လူသိများသော ကျောက်တုံးများကို အနောက် ဂရင်းလန်းတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် သက်ရှိများ၏ ပထမဆုံးသော အထောက်အထားဖြစ်သည့် စထရိုမာတိုလစ် (stromatolites) ဟုခေါ်သော ရိုးရှင်းသော အဏုဇီဝများ ရှိနေကြောင်း ဖော်ပြသည်။

Archean Eon ကို ခေတ် လေးခု ခွဲထားပါတယ် ။

၂.၁။ Eoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.1 မှ 4 ဘီလီယံအထိ

ထိုအချိန်တွင်၊ ကမ္ဘာသည် စတင်ဖွဲ့စည်းခြင်း၏ အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး သိသာထင်ရှားသော ဘူမိဗေဒနှင့် ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်များ ဖြစ်ပွားနေပါသည်။ Eoarchean သည် ကနေဒါနိုင်ငံရှိ Acasta Gneiss နှင့် Greenland ရှိ Isua Greenstone Belt အပါအဝင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သက်တမ်းအရင့်ဆုံး လူသိများသော ကျောက်တုံးများ ဖွဲ့စည်းမှုဖြင့် ထူးခြားချက်ဖြစ်သည်။ ဤကျောက်တုံးများသည် ကမ္ဘာမြေ၏ အပေါ်ယံလွှာကို ပုံသွင်းသည့် အစောပိုင်းဖြစ်စဉ်များအတွက် အရေးကြီးသော ထိုးထွင်းသိမြင်မှုကို ပေးစွမ်းသည်။ Eoarchean သည် သဘာဝတွင် ရိုးရိုးရှင်းရှင်းနှင့် ရောဂါပိုးမွှားများ ဖြစ်နိုင်သော်လည်း အစောပိုင်းဘဝပုံစံများ ပေါ်ပေါက်လာသည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်။ ယေဘူယျအားဖြင့်၊ Eoarchean သည် သက်ရှိများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်နှင့် ပိုမိုရှုပ်ထွေးသော ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ အင်္ဂါရပ်များ ဖွဲ့စည်းခြင်းအတွက် အဆင့်သတ်မှတ်ထားသောကြောင့် ကမ္ဘာ၏သမိုင်းတွင် အရေးကြီးသောကာလတစ်ခုဖြစ်သည်။

၂.၂။ Paleoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.2 မှ 3.6 ဘီလီယံအထိ။

ထိုအချိန်တွင်၊ ကမ္ဘာမြေကြီးသည် ဖွဲ့စည်းမှု၏အစောပိုင်းအဆင့်တွင်ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး လေထုသည် အောက်ဆီဂျင်ပြတ်လပ်နေသည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်ရှိများသည် အဓိကအားဖြင့် ရိုးရှင်းသော ဘက်တီးရီးယားများနှင့် အဏုဇီဝသက်ရှိများ ပါဝင်သည်။ Paleoarchean သည် တောင်အာဖရိကရှိ Barberton Greenstone Belt အပါအဝင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး ကျောက်တုံးများနှင့် သတ္တုဓာတ်အချို့၏ အသွင်အပြင်ဖြင့် ထင်ရှားသည်။ ဤခေတ်သည် ကျွန်ုပ်တို့ကမ္ဘာဂြိုဟ်၏ အစောပိုင်းဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်အတွက် အဖိုးတန်သော ထိုးထွင်းသိမြင်မှုကို ပေးပါသည်။

၂.၃။ Mesoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.3 မှ 3.2 ဘီလီယံအထိ

ထိုအချိန်အတောအတွင်းတွင်၊ ကမ္ဘာမြေမျက်နှာပြင်သည် အသွင်အပြင်နှင့် ထင်ရှားသော တိပ်ထုလှုပ်ရှားမှုကို လုပ်ဆောင်နေဆဲဖြစ်သည်။ ပထမတိုက်ကြီးများ စတင်ပေါ်ပေါက်လာပြီး ဘက်တီးရီးယားနှင့် archaea ကဲ့သို့သော ရှေးဦးသက်ရှိပုံစံများသည် သမုဒ္ဒရာများတွင် ပေါ်လာသည်။ ပူပြင်းစိုစွတ်သော ရာသီဥတုအပြင် မီးတောင်လှုပ်ရှားမှုနှင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ရှေးအကျဆုံး ကျောက်တုံးအချို့၏ အသွင်အပြင်ကြောင့် ထူးခြားချက်ဖြစ်သည်။

၂.၄။ Neoarchean ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.4 မှ 2.8 ဘီလီယံအထိ

ထိုအချိန်တွင် တိုက်ကြီးများသည် တည်ငြိမ်စပြုလာကာ ကြီးမားသော မြေထုကြီးဖြစ်လာသည်။ Neoarchean သည် Multicellular organisms များ ပေါ်ထွန်းခြင်းအပါအဝင် ပိုမိုရှုပ်ထွေးသော သက်ရှိပုံစံများ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာသည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ လေထုထဲတွင် အောက်ဆီဂျင် များပြားစွာပါဝင်လာပြီး အေရိုးဗစ်သက်ရှိများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် လမ်းခင်းပေးခဲ့သည်။ အားလုံးကို ခြုံပြောရရင်၊ Neoarchean ဟာ ကမ္ဘာမြေရဲ့ သမိုင်းမှာ အရေးကြီးတဲ့ ကာလတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဂြိုလ်ရဲ့ ဘူမိဗေဒနဲ့ ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ အနာဂတ်တိုးတက်မှုတွေအတွက် စင်မြင့်ကို သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။

3. Proterozoic Eon

ဘယ်မှညာ- အဓိက Proterozoic ဖြစ်ရပ်လေးခု- ကြီးမားသော Oxidation ဖြစ်ရပ်နှင့် နောက်ဆက်တွဲ Huronian glaciation၊ အနီရောင်ရေညှိကဲ့သို့ ပထမ eukaryotes၊ Cryogenian ကာလရှိ နှင်းဘောလုံးကမ္ဘာ၊ Ediacaran biota — ဘယ်မှညာ- အဓိက Proterozoic ဖြစ်ရပ်လေးခု- ကြီးမားသော Oxidation ဖြစ်ရပ်နှင့် နောက်ဆက်တွဲ Huronian glaciation၊ အနီရောင်ရေညှိကဲ့သို့ ပထမ eukaryotes၊ Cryogenian ခေတ်တွင် နှင်းဘောလုံးကမ္ဘာ၊ Ediacaran biota Wikimedia Commons

လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.5 ဘီလီယံမှ 541 သန်းအထိ ကြာမြင့်ခဲ့သော Proterozoic eon သည် ရေညှိများနှင့် အစောပိုင်း Multicellular organism များကဲ့သို့ ပိုမိုရှုပ်ထွေးသောသက်ရှိများ ပေါ်ထွန်းလာမှုအပါအဝင် သက်ရှိပုံစံများ၏ ဆက်လက်ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ဖြင့် ထင်ရှားသည်။ ဤကာလတွင် Rodinia ကဲ့သို့သော စူပါတိုက်ကြီးများ၏ အသွင်အပြင်နှင့် အောက်ဆီဂျင်ထုတ်လုပ်သည့် အလင်းဓာတ်ဖန်တီးသော သက်ရှိများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကြောင့် လေထုအတွင်း အောက်ဆီဂျင်အသွင်အပြင်ကိုလည်း မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။

Proterozoic Eon ကို ခေတ်သုံးမျိုး ခွဲထားသည်။

၃.၁။ Paleoproterozoic ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 3.1 မှ 2.5 ဘီလီယံအထိ

ထိုအချိန်တွင် ကမ္ဘာမြေသည် သိသာထင်ရှားသော ဘူမိဗေဒနှင့် ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ကိုလံဘီယာသည် စူပါတိုက်ကြီး ပြိုကွဲသွားပြီး တိုက်ကြီးများနှင့် သမုဒ္ဒရာများ အသစ်ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ရှုပ်ထွေးသော သက်ရှိပုံစံများကို ပံ့ပိုးပေးသည့် အောက်ဆီဂျင်ကြွယ်ဝသော ပတ်ဝန်းကျင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့်အတူ လေထုသည် ကြီးမားသော အသွင်ကူးပြောင်းမှုကိုလည်း ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ဤခေတ်မှ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းမှတ်တမ်းသည် အလင်းပြန်သည့်သက်ရှိများနှင့် ပထမဆုံး ဆဲလ်မျိုးစုံသက်ရှိများ ပေါ်ပေါက်လာမှုအပါအဝင် သက်ရှိများ၏ အစောပိုင်းဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်အတွက် အရေးကြီးသော ထိုးထွင်းသိမြင်မှုကို ပေးပါသည်။ ယေဘူယျအားဖြင့်၊ Paleoproterozoic သည် ကမ္ဘာ၏သမိုင်းတွင် အရေးပါသောကာလတစ်ခုဖြစ်ပြီး အောက်ပါခေတ်များတွင် သက်ရှိများ၏နောက်ဆက်တွဲကွဲပြားမှုများအတွက် အဆင့်သတ်မှတ်ပေးခဲ့သည်။

၃.၂။ Mesoproterozoic ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 3.2 မှ 1.6 ဘီလီယံအထိ

ဤခေတ်သည် ကိုလံဘီယာကဲ့သို့ အရေးပါသော စူပါတိုက်ကြီးများဖွဲ့စည်းခြင်း၊ ကျယ်ပြန့်သော ရေခဲမြစ်များနှင့် အစောပိုင်း eukaryotic သက်ရှိများ ကွဲပြားခြင်းအပါအဝင် ထင်ရှားသော ဘူမိဗေဒနှင့် ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ အဖြစ်အပျက်များဖြင့် ထင်ရှားပါသည်။ ဤခေတ်သည် အောက်ပါခေတ်များတွင် ရှုပ်ထွေးသော သက်ရှိပုံစံများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အဆင့်သတ်မှတ်ထားသောကြောင့် ဤခေတ်သည် ကမ္ဘာ၏သမိုင်းတွင် အရေးကြီးသောအချိန်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆပါသည်။

၃.၃။ Neoproterozoic ခေတ်- လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 3.3 ဘီလီယံမှ 1 သန်းအထိ

Hadean, Archean နှင့် Proterozoic, ဤ epons သုံးခုကို Precambrian Era ဟုခေါ်သည်မှာ မှတ်သားစရာဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 4.6 ဘီလီယံခန့်က ကမ္ဘာမြေဖွဲ့စည်းမှုမှ Paleozoic Era ၏အစပိုင်းအထိ (တစ်နည်းအားဖြင့် Phanerozoic ခေတ်အစအထိ) အစောဆုံးနှင့် အရှည်ဆုံးခေတ်ဖြစ်သည်။

4. The Phanerozoic Eon

Phanerozoic Eon သည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 541 သန်းခန့်က စတင်ခဲ့ပြီး ယနေ့ခေတ်အထိ ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။ ၎င်းကို Paleozoic၊ Mesozoic နှင့် Cenozoic ဟူ၍ ခေတ်သုံးမျိုး ခွဲခြားထားသည်။

၄.၁။ Paleozoic ခေတ်

လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 541 မှ 252 သန်းအထိ ကြာမြင့်ခဲ့သော Paleozoic Era သည် အဏ္ဏဝါတိရစ္ဆာန်များ ထွန်းကားလာမှု၊ အပင်များမှတစ်ဆင့် နယ်မြေစိုးမိုးမှု၊ အင်းဆက်များနှင့် တွားသွားသတ္တဝါများ၏ အသွင်အပြင်အပါအဝင် သက်ရှိပုံစံများ လျင်မြန်စွာကွဲပြားခြင်းကြောင့် လူသိများသည်။ ၎င်းတွင် အဏ္ဏဝါမျိုးစိတ်အားလုံး၏ 90% ခန့်နှင့် ကုန်းနေကျောရိုးရှိသတ္တဝါ 70% တို့ကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းခဲ့သည့် နာမည်ကျော် Permian-Triassic အစုလိုက်အပြုံလိုက် မျိုးသုဉ်းခြင်းဖြစ်ရပ်လည်း ပါဝင်သည်။

၄.၂။ Mesozoic ခေတ်

“ဒိုင်နိုဆောများခေတ်” ဟု မကြာခဏရည်ညွှန်းလေ့ရှိသော မီဆိုဇိုးနစ်ခေတ်၊ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၂၅၂ မှ ၆၆ သန်းအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဤခေတ်သည် ကုန်းမြေပေါ်တွင် ဒိုင်နိုဆောများ ကြီးစိုးမှုအပြင် နို့တိုက်သတ္တဝါများ၊ ငှက်များနှင့် ပန်းပွင့်အပင်များ အပါအဝင် အခြားသော သက်ရှိအုပ်စုများစွာ၏ ပေါ်ပေါက်လာမှုနှင့် ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်များကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ Mesozoic တွင် အခြားသော အဓိက မျိုးသုဉ်းခြင်း ဖြစ်ရပ် ဖြစ်သည့် Cretaceous-Paleogene မျိုးသုဉ်းခြင်း လည်း ပါဝင်သည်။

၄.၃။ Cenozoic ခေတ်

Cenozoic Era သည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 66 သန်းခန့်က စတင်ခဲ့ပြီး ယနေ့ခေတ်အထိ ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။ ဆင်များနှင့် ဝေလငါးကဲ့သို့သော နို့တိုက်သတ္တဝါကြီးများ ပေါ်ပေါက်လာမှုအပါအဝင် နို့တိုက်သတ္တဝါများ၏ ကွဲပြားမှုနှင့် ကြီးစိုးမှုတို့က အမှတ်အသားပြုထားသည်။ Homo sapiens များ၏ အသွင်အပြင်နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုသည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 300,000 ဝန်းကျင်ကပင် လူသားများ ၏ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်တွင် ပါဝင်ပါသည်။

B. ခေတ်များ၊ ခေတ်များနှင့် ခေတ်များ

Phanerozoic Eon — Phanerozoic ၏ဆယ့်နှစ်ကာလတစ်ခုစီမှ တိရစ္ဆာန်များနှင့် သစ်ပင်ပန်းမန်များ။ ဘယ်ဘက်အပေါ်မှ- Cambrian၊ Ordovician၊ Silurian၊ Devonian၊ Carboniferous၊ Permian၊ Triassic၊ Jurassic၊ Cretaceous၊ Paleogene၊ Neogene နှင့် Quaternary မျိုးစိတ်များ။ Wikimedia Commons

ဘူမိဗေဒအချိန်စကေးကို ထပ်မံပိုင်းခြားရန်အတွက် Phanerozoic Era တစ်ခုစီကို အပိုင်းပိုင်းများ (စီးရီး) များအဖြစ် ပိုင်းခြားပြီး နောက်မှ ခေတ်များ (အဆင့်များ) သို့ ပိုင်းခြားကာ ခေတ်များ (စနစ်များ) အဖြစ် ပိုင်းခြားထားသည်။

Paleozoic Era ရှိ ကာလများ

လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 541 သန်းခန့်ကစတင်ပြီး လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း 252 သန်းအထိ တည်တံ့ခဲ့သော Paleozoic Era ကို "ကျောရိုးမဲ့များခေတ်" အဖြစ် မကြာခဏရည်ညွှန်းပြီး အောက်ပါကာလများ ပါဝင်သည်။

Cambrian ကာလ- တိရစ္ဆာန် phyla အများအပြား၏ ပထမဆုံး အသွင်အပြင် အပါအဝင် သက်ရှိပုံစံများ လျင်မြန်စွာ ကွဲပြားမှုကို တွေ့မြင်ရသော “Cambrian Explosion” အတွက် လူသိများသည်။
Ordovician ကာလ- အဏ္ဏဝါ ကျောရိုးမဲ့ တိရစ္ဆာန်များ ပေါက်ပွားမှုနှင့် အပင်များ ဖြင့် မြေယာ၏ ပထမဆုံး ကိုလိုနီပြုမှုဖြင့် အမှတ်အသားပြုထားသည်။
Silurian ကာလ- ဤကာလအတွင်းတွင်၊ ပထမဆုံး မေးရိုးငါးများ ပေါ်ပေါက်လာသဖြင့် ဘဝသည် ဆက်လက် တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။
Devonian ကာလ- “ငါးများခေတ်” ဟု မကြာခဏ ခေါ်ဝေါ်လေ့ရှိသော ဤကာလသည် ငါးများ၏ ကွဲပြားမှုနှင့် ပထမဆုံး tetrapods များ၏ အသွင်အပြင်ကို သက်သေပြနေပါသည်။
ကာဗွန်နီဖာရပ်ကာလ- ကျယ်ပြန့်သော စိမ့်ကန်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲ ကျောက်မီးသွေးသိုက်များ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းအတွက် ထင်ရှားသည်။
Permian ကာလ- ဤကာလသည် Paleozoic Era ကိုအဆုံးသတ်ပြီး တွားသွားသတ္တဝါများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့် နို့တိုက်သတ္တဝါများ၏ ပထမဆုံးအသွင်အပြင်ဖြင့် အမှတ်အသားပြုပါသည်။

Mesozoic Era ရှိ ကာလများ

Mesozoic Era သည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 252 သန်းမှ 66 သန်းအထိ ရှည်လျားပြီး "တွားသွားသတ္တဝါများခေတ်" ဟုလူသိများသော၊ အောက်ပါကာလများပါဝင်သည်။

Triassic ကာလ- ပထမဒိုင်နိုဆောများနှင့် ပျံသန်းနေသောတွားသွားသတ္တဝါများ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ဖြင့် Permian အဆုံးတွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် မျိုးသုဉ်းခြင်းမှ သက်ရှိများ တဖြည်းဖြည်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခဲ့သည်။
Jurassic ကာလ- ဤကာလသည် ဒိုင်နိုဆောများ ကြီးစိုးနေသမျှ ကာလများတွင် နေထိုင်ဖူးသမျှ အကြီးဆုံး တိရစ္ဆာန်များ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။
Cretaceous ကာလ- Mesozoic Era ၏ နောက်ဆုံးနှင့် နောက်ဆုံးကာလကို ပန်းပွင့်အပင်များ၏ အသွင်အပြင်၊ ဒိုင်နိုဆောများ ကွဲပြားမှုနှင့် ငှက်မဟုတ်သော ဒိုင်နိုဆောများကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းစေသည့် နောက်ဆုံးမျိုးသုဉ်းသွားသည့်ဖြစ်ရပ်များဖြင့် မှတ်သားထားသည်။

Cenozoic Era ရှိ ကာလများ

ယခင်ကပြောခဲ့သည့်အတိုင်း ဤခေတ်သည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၆၆ သန်းမှ ယနေ့ခေတ်အထိ၊ “နို့တိုက်သတ္တဝါများခေတ်” ဟု မကြာခဏခေါ်ဆိုလေ့ရှိသော ခေတ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အောက်ပါ ကာလများ ခွဲခြားထားသည်။

Paleogene ကာလ- ဤကာလသည် Paleocene၊ Eocene နှင့် Oligocene ခေတ်များ ပါ၀င်ပြီး ထိုကာလအတွင်း နို့တိုက်သတ္တဝါများသည် ကွဲပြားပြီး ပုံစံအမျိုးမျိုးသို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။
Neogene ကာလ- ဤကာလသည် Miocene နှင့် Pliocene ခေတ်များ ပါ၀င်ပြီး ခေတ်မီနို့တိုက်သတ္တဝါများ ထွန်းကားလာပြီး အစောပိုင်း hominids များ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းကြောင့် အမှတ်အသားပြုပါသည်။
Quaternary ကာလ- လက်ရှိကာလသည် ရေခဲခေတ်များနှင့် Homo sapiens များ၏အသွင်အပြင်နှင့် လူ့ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားခဲ့သည့် ကာလများဖြစ်သည့် Pleistocene ခေတ်၊ လက်ရှိကာလ၊

Phanerozoic Eon အတွင်းရှိ ခေတ်အောက်တွင် ကာလတစ်ခုစီကို epochs ဟုခေါ်သော အချိန်ယူနစ်ငယ်များအဖြစ် ထပ်မံခွဲထုတ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ Cenozoic Era တွင် ခေတ်ကာလများ ပါဝင်သည်။ Paleocene, Eocene, Oligocene, Miocene, Pliocene, ကာလကို Pleistoceneနှင့် Holocene. ထို့ကြောင့်၊ Cenozoic Era (နှင့် Phanerozoic Eon) နှင့် သက်ဆိုင်သည့် Quaternary ကာလကို Pleistocene နှင့် Holocene ဟူ၍ ခေတ်နှစ်ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။

Pleistocene နှင့် Holocene ခေတ်များ

Pleistocene Epoch နှင့် Holocene Epoch တို့သည် ကမ္ဘာ၏သမိုင်းတွင် နှစ်နှစ်ဆက်တိုက် ကာလများဖြစ်သည်။

Pleistocene Epoch သည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 2.6 သန်းခန့်မှ လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 11,700 ခန့်အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ကြီးမားသော ဧရိယာများကို ရေခဲလွှာများနှင့် ရေခဲမြစ်များဖြင့် ဖုံးလွှမ်းနေသည့် ထပ်ခါတလဲလဲ ရေခဲတုံးများဖြင့် ထင်ရှားသည်။ ဤရေခဲလွှာများသည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်ကို သိသိသာသာကျဆင်းသွားစေပြီး ရာသီဥတုပုံစံပြောင်းလဲမှုများကို ဖန်တီးပေးကာ မျိုးစိတ်ပေါင်းများစွာ မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်သွားကာ မျိုးစိတ်အသစ်များ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာစေသည်။ ကြီးမားသော ကြီးမားသော အကောင်များဖြစ်သည့် နို့တိုက်သတ္တဝါများ နှင့် ဓားသွားကိုက်သောကြောင်များ သည် ဤကာလအတွင်း ကမ္ဘာမြေကို လှည့်ပတ်နေပါသည်။ Pleistocene Epoch ကို ရေခဲခေတ်ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြပြီး ယနေ့ခေတ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပိုမိုအေးသော ပျမ်းမျှကမ္ဘာ့အပူချိန်များဖြင့် အမှတ်အသားပြုထားသည်။

Holocene Epoch သည် နောက်ဆုံး ရေခဲခေတ် နောက်ပိုင်းတွင် စတင်ခဲ့ပြီး ပိုမိုပူနွေးပြီး တည်ငြိမ်သော ရာသီဥတုသို့ ကူးပြောင်းခြင်းကို အမှတ်အသားပြုပါသည်။ လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 11,700 ခန့်က စတင်ခဲ့ပြီး ယနေ့ခေတ်အထိ ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။ Holocene သည် ရေခဲမြစ်များ၏ ဆုတ်ခွာမှု၊ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် မြင့်တက်မှုနှင့် ခေတ်မီဂေဟစနစ်များ ထူထောင်မှုတို့ဖြင့် ထူးခြားချက်ဖြစ်သည်။ ဤကာလသည် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ရေးသားမှတ်တမ်းများ ထွန်းကားလာမှု အပါအဝင် လူ့ယဉ်ကျေးမှု ထွန်းကားလာမှုကို လွှမ်းခြုံထားသည်။

ယေဘူယျအားဖြင့်၊ Pleistocene Epoch သည် သိသာထင်ရှားသော ပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲမှုများနှင့် မျိုးစိတ်အမျိုးမျိုး ပေါ်ထွန်းလာချိန်ဖြစ်ပြီး Holocene Epoch သည် Homo sapiens များ ကြီးစိုးမှုနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် လူတို့ဖြစ်ပေါ်စေသော ပြောင်းလဲမှုများနှင့်အတူ အတော်လေးတည်ငြိမ်သောကာလကို ကိုယ်စားပြုပါသည်။

Pleistocene Epoch ကို ထပ်မံခွဲခြားထားသည်။ Gelasian, Calabrian, Chibanian နှင့် Tarantian/Late Pleistocene ခေတ်ကာလ။ Holocene Epoch ဟူ၍ ပိုင်းခြားထားသည်။ ဂရင်းလန်ယန်း, Northgrippian နှင့် မီဂါလာယံ (ယခုခေတ်) ခေတ်။

Phanerozoic Eon သည် သိပ္ပံပညာတွင် ကမ္ဘာမြေ၏ သမိုင်းတွင် လေ့လာအခံရဆုံး အချိန်အပိုင်းဖြစ်ပြီး Paleozoic၊ Mesozoic နှင့် Cenozoic တို့သည် အားလုံး၏ အရေးအကြီးဆုံး ခေတ်များဟု ခေါ်ဆိုထိုက်ပါသည်။

နောက်ဆုံးစကား

အထောက်အထားအသစ်များကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး လေ့လာထားသောကြောင့် ဘူမိဗေဒအချိန်အတိုင်းအတာကို အဆက်မပြတ် သန့်စင်ပြီး မွမ်းမံနေပါသည်။ နည်းပညာများ တိုးတက်လာခြင်းနှင့် ကျောက်တုံးများနှင့် ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းများကို တိကျစွာ ရက်စွဲဖော်ပြနိုင်မှုသည် ကမ္ဘာ၏သမိုင်းကြောင်းကို ကျွန်ုပ်တို့နားလည်လာစေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။ ဘူမိဗေဒအချိန်စကေးကို လေ့လာခြင်းဖြင့် သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ဂြိုဟ်ကိုပုံဖော်ပေးသည့် ဖြစ်စဉ်များနှင့် အဖြစ်အပျက်များအကြောင်း ကြီးမားသောအသိပညာကို ရရှိနိုင်ပြီး ၎င်း၏အနာဂတ်အတွက် ခန့်မှန်းချက်များကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။

မှတ်ချက်- ဆောင်းပါးကို ရိုးရိုးရှင်းရှင်း၊ ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ်နှင့် နားလည်နိုင်စေရန်အတွက် ဘူမိဗေဒအချိန်စကေး၏ အစိတ်အပိုင်းတိုင်းအကြောင်း ရေးသားထားခြင်းမရှိပါ။ ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ အချိန်ဇယားများအကြောင်း ပိုမိုလေ့လာလိုပါက ဤအရာကို ဖတ်ရှုပါ။ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာ။