အာတိတ်ဒေသရှိ ပူနွေးသော အပူချိန်သည် မြေကြီးအောက်ရှိ အေးခဲနေသော မြေဆီလွှာအောက်ရှိ ဒေသ၏ permafrost များ ပြိုကျလာပြီး နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ ငြိမ်သက်နေသော ဗိုင်းရပ်စ်များကို ပြန်လည်ရှင်သန်စေမည့် အလားအလာရှိသည်။
ဝေးကွာသောအတိတ်မှ ရောဂါကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ကပ်ရောဂါသည် သိပ္ပံစိတ်ကူးယဉ်ရုပ်ရှင်၏ အထွတ်အထိပ်ဟု ထင်ရသော်လည်း အန္တရာယ်များကို အသေးအဖွဲသာ လျှော့တွက်ထားကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်များက သတိပေးသည်။ သုတ်နေစဉ်တွင်၊ စစ်အေးခေတ်မှ ဓာတုနှင့် ရေဒီယိုသတ္တိကြွ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို စွန့်ထုတ်နိုင်ပြီး မျိုးစိတ်များကို ထိခိုက်စေနိုင်ပြီး ဂေဟစနစ်ကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။
ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ NASA Jet Propulsion Laboratory မှ NASA Jet Propulsion Laboratory မှ ရာသီဥတု သိပ္ပံပညာရှင် Kimberley Miner က “တကယ်တော့ permafrost တွေကို တတ်နိုင်သမျှ အေးနေအောင်ထားဖို့က ဘာကြောင့် အရမ်းအရေးကြီးတယ်ဆိုတာကို ပြသနေပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။
Permafrost သည် မြောက်ကမ္ဘာခြမ်း၏ ငါးပုံတစ်ပုံကို လွှမ်းခြုံထားပြီး အလက်စကာ၊ ကနေဒါနှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့ရှိ အာတိတ် tundra နှင့် boreal သစ်တောများကို ကာလကြာရှည်စွာ ထောက်ပံ့ပေးထားသည်။ ၎င်းသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း သိပ္ပံပညာရှင်များ ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်ခဲ့သော ဂူပေါက်ခြင်္သေ့သားပေါက်နှစ်ကောင်နှင့် သိုးမွေးကြံ့တစ်ကောင်အပါအဝင် မျိုးသုဉ်းသွားသော ဇီဝရုပ်ကြွင်းများကို အချိန်တောင့်တောင့်အဖြစ် လုပ်ဆောင်သည်။
Permafrost သည် အေးသောကြောင့်သာမကဘဲ သင့်လျော်သော သိုလှောင်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ အလင်းရောင်မ၀င်ရောက်နိုင်သော အောက်ဆီဂျင်ကင်းစင်သော ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း လက်ရှိအာတိတ်အပူချိန်သည် ကျန်ကမ္ဘာမြေထက် လေးဆပိုမိုပူနွေးလာကာ ယင်းဒေသ၏ အပေါ်ဆုံးလွှာဖြစ်သော permafrost ကို လျော့ပါးစေသည်။
ပြင်သစ်နိုင်ငံ၊ Marseille ရှိ Aix-Marseille University School of Medicine မှ ဆေးဝါးနှင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ပါမောက္ခ Jean-Michel Claverie သည် Siberian permafrost မှရရှိသော မြေနမူနာများကို ၎င်းတို့တွင်ပါရှိသော ဗိုင်းရပ်စ်အမှုန်အမွှားများ ကူးစက်နေသေးကြောင်း သိရှိနိုင်ရန် စမ်းသပ်ခဲ့သည်။ သူခေါ်တဲ့ “ဖုတ်ကောင်ဗိုင်းရပ်စ်များ” ကို ရှာနေတာ၊ တချို့ကို တွေ့တယ်။
ဗိုင်းရပ်စ် မုဆိုး
Claverie သည် ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် သူပထမဆုံးရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစားကို လေ့လာခဲ့သည်။ ဧရာမ ဗိုင်းရပ်စ်များဟု သိကြပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ပုံမှန် အမျိုးအစားများထက် ပိုမိုကြီးမားပြီး ပိုမိုအားကောင်းသော အီလက်ထရွန် အဏုစကုပ်ထက်၊ ပုံမှန် အလင်းအဏုစကုပ်အောက်တွင် မြင်နိုင်သည်—၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့အား ဤဓာတ်ခွဲခန်းအတွက် စံနမူနာကောင်းတစ်ခု ဖြစ်စေသည်။
permafrost တွင်အေးခဲနေသောဗိုင်းရပ်စ်များကိုရှာဖွေရန်သူ၏ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုသည်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် 2012 တွင်ရှဉ့်တွင်း၌တွေ့ရှိသောနှစ် 30,000 သက်တမ်းရှိတောရိုင်းပန်းတစ်ပွင့်ကိုပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့သောရုရှားသိပ္ပံပညာရှင်အဖွဲ့မှလှုံ့ဆော်မှုဖြစ်သည်။ (ထိုအချိန်မှစ၍ သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ရှေးခေတ်အဏုကြည့်သတ္တဝါများကို အောင်မြင်စွာ အသက်ပြန်ရှင်စေခဲ့သည်။)
2014 ခုနှစ်တွင် သူနှင့်သူ၏အဖွဲ့သည် permafrost မှခွဲထုတ်ထားသောဗိုင်းရပ်စ်ကို ပြန်လည်အသက်သွင်းနိုင်ခဲ့ပြီး ၎င်းကို ယဉ်ကျေးမှုဆဲလ်များအတွင်းသို့ ထည့်သွင်းခြင်းဖြင့် နှစ်ပေါင်း 30,000 အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် ကူးစက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဘေးကင်းရန်အတွက် သူသည် တိရိစ္ဆာန်များ သို့မဟုတ် လူများမဟုတ်ဘဲ ဆဲလ်တစ်ခုတည်းရှိ အမီးဗာများကိုသာ ပစ်မှတ်ထားနိုင်သည့် ဗိုင်းရပ်စ်ကို လေ့လာရန် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။
သူသည် 2015 ခုနှစ်တွင် ၎င်းလုပ်ဆောင်မှုကို ထပ်ခါတလဲလဲပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အမီးဘတ်စ်ကို ပစ်မှတ်ထားသည့် မတူညီသောဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစားကို သီးခြားခွဲထုတ်ခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ရက်က Viruses ဂျာနယ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော ၎င်း၏နောက်ဆုံးသုတေသနတွင် Claverie နှင့်အဖွဲ့သည် ဆိုက်ဘေးရီးယားတစ်ဝှမ်းရှိ နေရာခုနစ်ခုမှ ပါမာနှင်းခဲနမူနာများစွာမှ ရှေးဗိုင်းရပ်မျိုးကွဲများစွာကို သီးခြားခွဲထုတ်ကာ ၎င်းတို့သည် ကြီးထွားလာသော အမီဘာဆဲလ်များကို ကူးစက်နိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။
ထိုနောက်ဆုံးမျိုးကွဲများသည် ယခင်က သူပြန်လည်ရှင်သန်လာခဲ့သည့် နှစ်ခုထက်တွင် ဗိုင်းရပ်စ်မိသားစုအသစ်ငါးခုကို ကိုယ်စားပြုသည်။ မြေဆီလွှာ၏ ရေဒီယိုကာဗွန် ချိန်းတွေ့မှုကို အခြေခံ၍ အသက်အကြီးဆုံးသည် နှစ်ပေါင်း ၄၈,၅၀၀ နီးပါးရှိပြီး မျက်နှာပြင်အောက် 48,500 မီတာ (16 ပေ) မြေအောက်ရေကန်တစ်ခုမှ ထုတ်ယူထားသော မြေနမူနာမှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ အငယ်ဆုံးနမူနာများကို အစာအိမ်နှင့် သိုးမွေးနို့တိုက်မိခင်၏ ရုပ်ကြွင်းများအတွင်း တွေ့ရှိရသည့် အသက်အငယ်ဆုံးနမူနာများမှာ 52 နှစ်ဖြစ်သည်။
အမီဘာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် အချိန်အတော်ကြာပြီးနောက် ကူးစက်နိုင်ဆဲဖြစ်ကြောင်း ကလဗာရီက ဆိုသည်။ သူ၏ သုတေသနကို သိပ္ပံနည်းကျ စူးစမ်းလိုစိတ်တစ်ခုအဖြစ် လူအများက မှတ်ယူကာ ရှေးဗိုင်းရပ်များ၏ အသက်ပြန်ရှင်လာမည့် အလားအလာကို ပြင်းထန်သော ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် ရိပ်မိမည်မဟုတ်ပေ။
"ကျွန်ုပ်တို့သည် permafrost တွင်ရှိနိုင်သည့်အခြားဖြစ်နိုင်ချေရှိသောဗိုင်းရပ်စ်များအားလုံးအတွက်ဤအမိုင်ဘာကူးစက်နိုင်သောဗိုင်းရပ်စ်များကိုကိုယ်ဝန်ဆောင်များအဖြစ်ကျွန်ုပ်တို့ရှုမြင်သည်" ဟု Claverie မှ CNN သို့ပြောကြားခဲ့သည်။
"ကျွန်ုပ်တို့သည်များစွာသော၊ များစွာသော၊ အခြားဗိုင်းရပ်စ်ခြေရာများကိုကျွန်ုပ်တို့တွေ့မြင်သည်" ဟုသူကထပ်ပြောသည်။ “ဒါဆို သူတို့ရှိနေတာ ငါတို့သိတယ်။ သူတို့ အသက်ရှင်နေသေးတယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ သေချာမသိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အကြောင်းပြချက်ကတော့ အမီဘာ ဗိုင်းရပ်စ်တွေ အသက်ရှင်နေသေးရင် တခြားဗိုင်းရပ်စ်တွေ အသက်ရှင်နေမှာ မဟုတ်ဘူး၊ သူတို့ရဲ့ အိမ်ရှင်တွေကို ကူးစက်နိုင်တဲ့ အကြောင်းရင်းလည်း မရှိပါဘူး။”
လူ့ကူးစက်ရောဂါအတွက် စံနမူနာဖြစ်သည်။
လူကိုကူးစက်နိုင်သော ဗိုင်းရပ်စ်များနှင့် ဘက်တီးရီးယားများ၏ ခြေရာများကို permafrost တွင် ထိန်းသိမ်းထားသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။
Alaska ၏ Seward ကျွန်းဆွယ်ရှိ ရွာတစ်ရွာတွင် 1997 ခုနှစ်တွင် permafrost မှနေ၍ ထုတ်ယူခဲ့သော အမျိုးသမီးတစ်ဦး၏ ခန္ဓာကိုယ်မှ အဆုတ်နမူနာတစ်ခုတွင် 1918 ကပ်ရောဂါအတွက် တာဝန်ရှိသော တုပ်ကွေးမျိုးဗီဇမှ မျိုးဗီဇပစ္စည်းများ ပါရှိသည်။ 2012 ခုနှစ်တွင် သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုက်ဘေးရီးယားတွင် မြှုပ်နှံထားသော အသက် 300 သက်တမ်းရှိ အမျိုးသမီးတစ်ဦး၏ ရုပ်အလောင်းများတွင် ကျောက်ရောဂါဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်စ်၏ မျိုးဗီဇလက္ခဏာများ ပါဝင်ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။
2,000 ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှ သြဂုတ်လအတွင်း ဆိုက်ဘေးရီးယားတွင် လူဒါဇင်နှင့်ချီသော သမင်အုပ် 2016 ကျော်ကို ထိခိုက်စေခဲ့သော anthrax ရောဂါဖြစ်ပွားမှုသည် အလွန်ပူပြင်းသောနွေရာသီတွင် Bacillus anthracis ၏အပင်ဟောင်းမှ သင်္ချိုင်းမြေ သို့မဟုတ် တိရစ္ဆာန်အသေကောင်များမှ permafrost ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာပျော်ဝင်သွားခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေပါသည်။
ဆွီဒင်ရှိ Umea University ၏ လက်တွေ့အဏုဇီဝဗေဒဌာနမှ ပါမောက္ခ Birgitta Evengård က နှင်းခဲများတွင် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ရောဂါပိုးမွှားများ၏ အန္တရာယ်ကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးသင့်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း နှိုးစက်ချဉ်းကပ်မှုအား ဆန့်ကျင်ရန် သတိပေးခဲ့သည်။
"ကျွန်ုပ်တို့၏ကိုယ်ခံအားကာကွယ်ရေးသည် အဏုဇီဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် အနီးကပ်ထိတွေ့မှုတွင် တီထွင်ထားသည်ကို မှတ်သားထားရမည်" ဟု CLINF Nordic Center of Excellence ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည့် မြောက်ပိုင်းဒေသရှိ လူနှင့်တိရစ္ဆာန်များတွင် ကူးစက်ရောဂါများအဖြစ်များသည့် ကူးစက်ရောဂါများပျံ့နှံ့မှုအပေါ် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏သက်ရောက်မှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသည့်အဖွဲ့ဖြစ်သည့် Evengård က ပြောကြားခဲ့သည်။
“အကယ်၍ ကျွန်ုပ်တို့နှင့် မထိတွေ့နိုင်သော နှင်းခဲများတွင် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ ဖုံးကွယ်ထားသော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ရှိနေပါက၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ ကိုယ်ခံအား ခုခံကာကွယ်မှု လုံလောက်မှု မရှိနိုင်တော့ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်” ဟု သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။ “အခြေအနေတွေကို လေးစားမှုရှိဖို့နဲ့ တုံ့ပြန်မှုသက်သက်မဟုတ်ဘဲ တက်ကြွမှုရှိရှိလုပ်ရတာ မှန်ကန်ပါတယ်။ ပြီးတော့ အကြောက်တရားကို တိုက်ဖျက်တဲ့နည်းက အသိပညာရှိဖို့ပါပဲ။”
အမှန်တော့၊ လက်တွေ့ကမ္ဘာတွင်၊ ဤဗိုင်းရပ်စ်များသည် ယနေ့ခေတ်အခြေအနေများနှင့် ထိတွေ့ပြီးသည်နှင့် မည်မျှကြာကြာ ကူးစက်နိုင်သည်ကို သိပ္ပံပညာရှင်များ မသိနိုင်သလို၊ ဗိုင်းရပ်စ်သည် သင့်လျော်သောအိမ်ရှင်နှင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်ခြေ မည်မျှရှိမည်ကို မသိပါ။ ဗိုင်းရပ်စ်အားလုံးသည် ရောဂါဖြစ်စေနိုင်သော ရောဂါပိုးများမဟုတ်ပါ။ အချို့က ညင်သာပျော့ပျောင်း သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏အိမ်ရှင်များအတွက်ပင် အကျိုးပြုသည်။ ၎င်းသည် လူ ၃.၆ သန်းနေထိုင်သော်လည်း အာတိတ်ဒေသသည် လူဦးရေကျဲပါးသောနေရာဖြစ်ပြီး ရှေးခေတ်ဗိုင်းရပ်စ်များနှင့် လူသားတို့ထိတွေ့နိုင်ခြေ အလွန်နည်းပါးသည်။
သို့သော်လည်း၊ "ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုအခြေအနေတွင် ဘေးအန္တရာယ်သည် တိုးလာဖွယ်ရှိသည်" ဟု Claverie မှ ပြောကြားခဲ့သည်၊ ယင်းတွင် နှင်းခဲများ ဆက်လက်အေးမြလာမည်ဖြစ်ပြီး၊ စက်မှုလုပ်ငန်းများကြောင့် အာတိတ်တွင် လူများ ပိုမိုများပြားလာမည်ဖြစ်သည်။
ထို့အပြင် Claverie သည် ဗိုင်းရပ်စ်အသစ်တစ်ခုသို့ ခုန်ဆင်းပြီး စတင်ပျံ့နှံ့လာသောအခါ ထိုဒေသသည် ရေခံမြေခံမြေခံမြေခံမြေခံဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း သတိပေးချက်တွင် Claverie တစ်ယောက်တည်းမဟုတ်ပါ။
လွန်ခဲ့သည့်နှစ်တွင် သိပ္ပံပညာရှင်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် အာတိတ်စက်ဝိုင်းအတွင်း တည်ရှိသော ကနေဒါနိုင်ငံရှိ ရေချိုအိုင်ဖြစ်သော Hazen Lake မှ ထုတ်ယူထားသော မြေဆီလွှာနှင့် ရေကန်နမူနာများကို သုတေသနပြုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ထိုဒေသရှိ ဗိုင်းရပ်စ် လက္ခဏာများနှင့် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော အိမ်ရှင်များ—အပင်များနှင့် တိရစ္ဆာန်များ—၏ မျိုးရိုးဗီဇများကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ရန်အတွက် အနည်အတွင်းရှိ မျိုးဗီဇပစ္စည်းကို စီစစ်ခဲ့ကြသည်။
ကွန်ပြူတာမော်ဒယ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုကို အသုံးပြု၍ ကောင်းကင်ဗိုလ်ခြေအရှင်အသစ်များထံ ဗိုင်းရပ်စ်များ ပြန့်ပွားနိုင်ခြေသည် အိုင်ထဲသို့ ရေခဲအရည်ပျော်ရေအမြောက်အမြား စီးဝင်သည့်နေရာအနီးတွင် ပိုများသည်—ရာသီဥတုပူနွေးလာသည်နှင့်အမျှ ပိုဖြစ်နိုင်ခြေပိုများသည့် မြင်ကွင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။
မသိသောအကျိုးဆက်များ
ပူနွေးလာသော permafrost တွင်ပါရှိသော ဗိုင်းရပ်စ်များနှင့် အခြားအန္တရာယ်များကို ခွဲခြားသိမြင်ခြင်းသည် အာတိတ်ကို မည်သို့အန္တရာယ်ဖြစ်စေကြောင်း နားလည်ရန် ပထမခြေလှမ်းဖြစ်သည်ဟု NASA ၏ Jet Propulsion Laboratory မှ Miner က ပြောကြားခဲ့သည်။ အခြားစိန်ခေါ်မှုများတွင် မည်သည့်အချိန်၊ ဘယ်အချိန်၊ မည်မျှမြန်သည်နှင့် မည်မျှနက်ရှိုင်းသော နှင်းခဲများ မည်မျှကြာမည်ကို တွက်ချက်ခြင်း ပါဝင်သည်။
ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုလျှင် စင်တီမီတာအထိ အနည်းငယ်မျှသာရှိသော ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ နက်ရှိုင်းပြီး ရှေးကျသော permafrost အလွှာများကို ရုတ်တရက် ဖော်ထုတ်နိုင်သော မြေပြိုမှုများကဲ့သို့သော ကြီးမားသော မြေပြိုကျမှုများတွင်လည်း လျင်မြန်စွာ ဖြစ်ပေါ်ပါသည်။ အဆိုပါ လုပ်ငန်းစဉ်သည် လေထုထဲသို့ မီသိန်းနှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို ထုတ်လွှတ်သည် - ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို လျစ်လျူရှုပြီး လျှော့တွက်မထားသော တွန်းအားတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။
Miner သည် သိပ္ပံနည်းကျဂျာနယ် Nature Climate Change မှထုတ်ဝေသော 2021 စာတမ်းတွင် Arctic permafrost တွင် လက်ရှိအေးခဲနေသော ဖြစ်နိုင်ခြေအန္တရာယ်များကို အမျိုးအစားခွဲထားသည်။
ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော အန္တရာယ်များတွင် ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအစောပိုင်းတွင် တားမြစ်ပိတ်ပင်ခဲ့သည့် ပိုးသတ်ဆေး DDT ကဲ့သို့သော သတ္တုအကြီးစားများနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများ တူးဖော်ခြင်းမှ မြှုပ်နှံထားသော စွန့်ပစ်အမှိုက်များ ပါဝင်သည်။ 2000 ခုနှစ်များတွင် နူကလီးယားစမ်းသပ်မှု ပေါ်ပေါက်လာချိန်မှစ၍ ရုရှားနှင့် အမေရိကန်တို့က အာတိတ်တွင် ရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းများကို စွန့်ပစ်ခဲ့သည်။
“ရုတ်တရက် သုတ်လွှတ်လိုက်ခြင်းက ဆီးနှင်းခဲဟောင်းများကို လျင်မြန်စွာ ဖော်ထုတ်ပေးကာ ပိုမိုနက်နဲသော အလွှာများတွင် စုစည်းထားသော ဒြပ်ပေါင်းများနှင့် အဏုဇီဝရုပ်များကို ထုတ်လွှတ်သည်” ဟု Miner နှင့် အခြားသုတေသီများက 2021 ခုနှစ် စာတမ်းတွင် မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။
သုတေသနစာတမ်းတွင်၊ Miner သည် permafrost မှထုတ်လွှတ်သောရှေးဟောင်းရောဂါပိုးများနှင့်လူများကိုတိုက်ရိုက်ကူးစက်မှုကို "လောလောဆယ်မဖြစ်နိုင်" ဟုတံဆိပ်ကပ်ထားသည်။
သို့သော်၊ Miner က သူမသည် “မသုစဲလာ အဏုဇီဝသက်ရှိများ” (သက်တမ်းအကြာဆုံးဖြစ်သော ကျမ်းစာပုံသဏ္ဍာန်ကို အစွဲပြု၍ အမည်ပေးထားသော) နှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ရှေးခေတ်နှင့် မျိုးသုဉ်းလုနီးပါး ဂေဟစနစ်များ၏ ဒိုင်းနမစ်များကို ယနေ့ခေတ် အာတိတ်သို့ ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်သော သက်ရှိများဖြစ်ပြီး မသိနိုင်သော အကျိုးဆက်များဖြစ်သည်။
ရှေးကျသော အဏုဇီဝသက်ရှိများ ပြန်လည်ပေါ်ထွန်းလာခြင်းသည် မြေဆီလွှာဖွဲ့စည်းမှုနှင့် အသီးအပွင့်များ ကြီးထွားမှုကို ပြောင်းလဲရန် အလားအလာရှိပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ သက်ရောက်မှုများကို ပိုမိုအရှိန်မြှင့်နိုင်သည်ဟု Miner မှ ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဒီအဏုဇီဝတွေဟာ ခေတ်မီပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဘယ်လို တုံ့ပြန်မလဲဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ တကယ်မသိရသေးပါဘူး” ဟု သူမက ဆိုသည်။ “ငါတို့ထဲက တစ်ယောက်ယောက်က ပြေးချင်တယ်လို့ ငါထင်တဲ့ တကယ့်စမ်းသပ်မှုတော့ မဟုတ်ဘူး။”
Miner က အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်မှုမှာ နွေးထွေးမှုကို ရပ်တန့်ရန်နှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ရာသီဥတုအကျပ်အတည်းကို ရပ်တန့်ရန်နှင့် အဆိုပါ အန္တရာယ်များကို နှင်းခဲထဲတွင် ကောင်းစွာ သိမ်းဆည်းထားရန် ဖြစ်သည်ဟု Miner မှ ပြောကြားခဲ့သည်။
