ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များသည် Tutankhamun ၏ရှေးဟောင်းသင်္ချိုင်းတွင်လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သောဂြိုလ်သားလက်စွပ်ကိုတွေ့ရှိခဲ့သည်။

၁၈ ဆက်မြောက် မင်းဆက်ဘုရင် Tutankhamun (ဘီစီ ၁၃၃၆-၁၃၂၇) ၏ သင်္ချိုင်းဂူသည် ကမ္ဘာကျော် ဘုရင်များချိုင့်ဝှမ်းမှ တစ်ခုတည်းသော တော်ဝင်သင်္ချိုင်းဖြစ်သောကြောင့် အတော်ပင် နဂိုအတိုင်း ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ 1336 ခုနှစ်တွင် Howard Carter မှ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုအား ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ခေါင်းကြီးပိုင်းများဖော်ပြခဲ့ပြီး ဤသင်္ချိုင်းတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ရွှေရောင်ပစ္စည်းများနှင့် အခြားဇိမ်ခံပစ္စည်းများကို ထုတ်ယူနေချိန်တွင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဂူသင်္ချိုင်းနှင့် ၎င်း၏ ရတနာများသည် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ အထင်ကရဖြစ်ပြီး သင်္ချိုင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် ယနေ့အထိ အရေးအကြီးဆုံး ရှေးဟောင်းသုတေသန တွေ့ရှိမှုတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ဆဲဖြစ်သည်။

Tutankhamun KV62 သင်္ချိုင်းခန်းနှင့် scophagus
Tutankhamun KV62 သင်္ချိုင်းခန်းနှင့် scophagus၊ scophagus အဖုံးကို နှစ်ပိုင်းခွဲထားသည် © Romagy (CC BY-SA 4.0)

စည်းစိမ်ဥစ္စာများရှိနေသော်လည်း၊ ဘုရင်များချိုင့်ဝှမ်းရှိ နံပါတ် 62 ဖြစ်သော Tutankhamun ၏သင်္ချိုင်းသည် အရွယ်အစားနှင့် အလှဆင်မှု နှစ်မျိုးလုံးရှိ ဤနေရာရှိ အခြားသင်္ချိုင်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အတော်လေး ကျိုးနွံပါသည်။ Tutankhamun သည် အလွန်ငယ်ရွယ်ပြီး ထီးနန်းကို ဆယ်နှစ်ခန့်သာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သောကြောင့် ယင်းမှာ ဖြစ်နိုင်ချေများသည်။ တစ်ချိန်က Hatshepsut၊ Thutmose III၊ Amenhotep III နှင့် Ramesses II တို့ကဲ့သို့ တန်ခိုးအကြီးဆုံး ဘုရင်များ ၏ ကြီးမားသော သင်္ချိုင်းများ မည်သည် ကြွယ်ဝသည်ကို တွေးတော နိုင်ပါသည်။

သင်္ချိုင်းအခန်း၏ နံရံများသာ အလှဆင်ထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ကွယ်လွန်သူ ဘုရင်ဘဝသို့ ရောက်အောင် ကူညီပေးခဲ့သော Amduat သို့မဟုတ် Book of Gates ကဲ့သို့သော အသုဘစာတိုများဖြင့် တန်ဆာဆင်ထားသည့် ယခင်နှင့် နောက်ပိုင်း တော်ဝင်သင်္ချိုင်းများနှင့် မတူဘဲ၊ Amduat မှ မြင်ကွင်းတစ်ခုတည်းကိုသာ Tutankhamun အုတ်ဂူတွင် ကိုယ်စားပြုထားသည်။ သင်္ချိုင်းတွင်းအလှဆင်ခြင်း၏ကျန်ကြွင်းသောအသုဘကိုသို့မဟုတ်အမျိုးမျိုးသောနတ်ဘုရားများပေါင်းစည်းထားသော Tutankhamun ကိုပုံဖော်သည်။

Tutankhamun (KV62) ၏ သေးငယ်သော သင်္ချိုင်း အရွယ်အစားသည် ထင်ကြေးများစွာ ပေးခဲ့သည်။ သူ၏ဆက်ခံသော အရာရှိကြီး Ay ကွယ်လွန်သောအခါတွင် Tutankhamun အတွက် မူလရည်ရွယ်ထားခဲ့သော သင်္ချိုင်း (KV23) တွင် မြှုပ်နှံထားသော်လည်း ဘုရင်ငယ် ကွယ်လွန်ချိန်တွင် မပြီးပြတ်သေးပေ။ Ay ၏ ဆက်ခံသူ Horemheb (KV57) ၏ သင်္ချိုင်းအတွက် အလားတူ ငြင်းခုံမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့ဆိုလျှင်၊ Tutankhamun KV62 ၏နောက်ဆုံးသင်္ချိုင်းကို မည်သူထွင်းထုခဲ့သည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရသေးသော်လည်း ၎င်းသည် သီးသန့်သင်္ချိုင်းအဖြစ် သို့မဟုတ် သိုလှောင်နေရာအဖြစ် တည်ရှိနေပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ဘုရင်ကိုလက်ခံရန် ချဲ့ထွင်ထားသည့်နေရာဖြစ်သည်။

ဘာအကြောင်းကြောင့်ပဲ ဖြစ်ဖြစ် သင်္ချိုင်းရဲ့ သေးငယ်တဲ့ အရွယ်အစားက အတွင်းထဲမှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တဲ့ ရှေးဟောင်း ပစ္စည်းပေါင်း ၃၅၀၀ ခန့်ကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ထုပ်ပိုးထားလို့ပါပဲ။ ယင်းတို့သည် တော်ဝင်နန်းတော်၏ လူနေမှုပုံစံကို ရောင်ပြန်ဟပ်ပြီး ၎င်း၏နေ့စဉ်ဘဝတွင် တုတန်ခမွန်းအသုံးပြုမည့် အရာဝတ္ထုများဖြစ်သည့် အဝတ်အစား၊ လက်ဝတ်ရတနာများ၊ အလှကုန်၊ အမွှေးတိုင်များ၊ ပရိဘောဂများ၊ ကုလားထိုင်များ၊ အရုပ်များ၊ ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြုလုပ်ထားသည့် တန်ဆာများ၊ ရထားများ၊ လက်နက်များနှင့် .

Tutankhamun ၏ရှေးဟောင်းသင်္ချိုင်းကို 1922 ခုနှစ်တွင်တရားဝင်ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော်လည်း ထိုအချိန်မှစပြီး မကြာမီတွေ့ရှိမှုများစွာကို ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များက ထိထိရောက်ရောက်ရှင်းပြရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။

သင်္ချိုင်းတွင်း၌ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သော ဤရှေးဟောင်းပစ္စည်းအားလုံးကို ဥပမာယူကြည့်ပါ။ အများစုအားဖြင့်၊ ၎င်းတို့သည် အခြားဖာရိုဘုရင်အများစုကဲ့သို့ ထူးဆန်းသည့်အရာများ ဝန်းရံထားသည်ဟု ထင်ရသော်လည်း အနည်းဆုံးပြောရလျှင် ဤအရာများလောက် မထူးဆန်းပါ။

ဖာရိုဘုရင်ငယ်၏ ဦးခေါင်းဘေးရှိ ထူးဆန်းသောလက်စွပ်ကို တစ်ချက်ကြည့်လိုက်ပါ။ ၎င်း၏ဆောက်လုပ်ရေးတွင်အသုံးပြုသည့်ပစ္စည်းများသည် ထူးဆန်းလောက်အောင်ပင် ထူးဆန်းသော်လည်း ၎င်းတွင်ဖော်ပြထားသည့် တကယ့်ထူးဆန်းသောလူသားနွဲ့သတ္တဝါထက်ပင် ထူးဆန်းပါသည်။

Tutankhamun_ring
လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သောလက်စွပ် © Jyothis (CC BY-SA 3.0)

အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့်၊ သိပ္ပံပညာလောကတွင် Ptah နတ်ဘုရားအား ၎င်းပေါ်တွင် ပုံဖော်ထားသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး၊ လက်စွပ်၏နောက်ဘက်ခြမ်းတွင် Amon-Ra (နေမင်းဘုရား၊ ရှေးအီဂျစ်လူမျိုးများ၏ အမြင့်မြတ်ဆုံးနတ်ဘုရား) ဟု ကမ္ပည်းထိုးထားသည်။

၎င်းသည် ရှေးခေတ်အီဂျစ်နတ်ဘုရား Ptah ကို ကိုယ်စားပြုခြင်းမျှသာဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းမျှသာဖြစ်ကြောင်း ဖော်ထုတ်ခဲ့သော အီဂျစ်ဗေဒပညာရှင်များက ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ယင်းမှာ ၎င်း၏ ထူးဆန်းသောဂြိုလ်သားပုံသဏ္ဌာန်နှင့် အခြားသော အီဂျစ်ဘုရားသခင်၏ ပုံသဏ္ဍာန်များကဲ့သို့ပင် ဤအရာနှင့်ပင် ဆင်တူခြင်းမရှိပေ။ သူကပြောတယ်

လက်စွပ်ကို ဘီစီ 664-322 တွင် တည်ရှိသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့သိရသလောက် ရှေးခေတ်ဘုရား Ptah သည် ကျွန်ုပ်တို့ကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ငါးထောင်မှ တစ်သောင်းငါးထောင်ဝန်းကျင်ခန့်က နေထိုင်ခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ လက်စွပ်ပေါ်တွင် ပုံဖော်ထားသော သတ္တဝါသည် အလွန်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး မသင်္ကာဖွယ်ရာ မူလဇစ်မြစ်ရှိကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိသာထင်ရှားလှသည် - စကားအားဖြင့် အီဂျစ်လူမျိုးများ၏ ဒဏ္ဍာရီတွင် နတ်ဘုရားများသည် စကြဝဠာနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်နွယ်မှုရှိသည်။ ဖာရောဘုရင်များသည် နတ်ဘုရားများမှဆင်းသက်လာကြသည်။ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းသည်မှာ၊ ရှေးဟောင်းသတင်းရင်းမြစ်များစွာအရ အီဂျစ်မင်းဆက်များ၏သမိုင်းသည် ခေတ်သစ်သမိုင်းပညာရှင်များယုံကြည်ထားသည်ထက် များစွာပို၍ နှစ်ပေါင်းထောင်နှင့်ချီသောသမိုင်းကြောင်းကို ပြန်လည်စတင်ခဲ့သည်။

လက်စွပ်ပေါ်တွင် ပုံဖော်ထားသည့် နတ်ဘုရားသည် မှော်ဆန်သော ဂုဏ်သတ္တိရှိသော နတ်တောင်ဝှေးကို သူ့လက်ထဲတွင် ကိုင်ဆောင်ထားသည်ကို သိချင်လှသည်။ ထိုဝန်ထမ်းများသည် ရာသီဥတုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး ကျောက်တုံးများကို ချိုးဖျက်ကာ အခြားသော အံ့ဖွယ်အမှုများများစွာ လုပ်ဆောင်နိုင်သည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး ၎င်းတို့သည် နည်းပညာမြင့်ကိရိယာများ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သည်။

ရှေးအီဂျစ်လူမျိုးများသည် ထိုအချိန်က ဤသတ္တဝါများကို ဘုရားသခင်အဖြစ် ကိုးကွယ်ခဲ့ကြသောကြောင့် ၎င်းတို့ခေတ်က ပြင်ပသတ္တဝါများနှင့် အလွန်လိုက်လျောညီထွေရှိကြောင်း သက်သေပြရန် ဤလက်စွပ်ကို ငြင်းခုံမှုများစွာတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။

ဒီလက်စွပ်ကို Baltimore (USA) ရှိ Walters ပြတိုက်မှာ သိမ်းဆည်းထားပါတယ်။ ပြတိုက်၏ ၀က်ဘ်ဆိုက်တွင် ဖော်ပြချက် အရ ၎င်းကို ကိုင်ရိုတွင် ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် ဝယ်ယူခဲ့သည်။