၁၈၁၆ -“ နွေရာသီမရှိသောနှစ်” သည်ကမ္ဘာကြီးကိုဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်စေသည်

၁၈၁၆ ခုနှစ်ကိုခေါ်သည် နွေရာသီမရှိသောနှစ်, ဒါ့အပြင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှစ် နှင့် ဆယ့်ရှစ်ရာနှင့်ချီပြီးသေသည်အထိ ပြင်းထန်သောရာသီဥတုမူမမှန်မှုများကြောင့်ပျမ်းမျှကမ္ဘာ့အပူချိန် ၀.၄ မှ ၀.၇ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်သို့ကျဆင်းခဲ့သည်။ ဥရောပ၌နွေရာသီအပူချိန်သည် ၁၇၆၆ နှင့် ၂၀၀၀ ခုနှစ်တို့တွင်အအေးဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည်မြောက်ကမ္ဘာခြမ်းတစ်လျှောက်အဓိကစားနပ်ရိက္ခာပြတ်လပ်မှုကိုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

အထောက်အထားများအရပုံမှန်အားဖြင့်မီးတောင်သည်ဆောင်းရာသီ၌ဖြစ်လေ့ရှိသောမီးတောင်တစ်ခုဖြစ်သည် ၁၈၁၅ ခုနှစ်တွင် Tambora မီးတောင်ပေါက်ကွဲသည် ဧပြီလတွင်ယနေ့အင်ဒိုနီးရှားဟုလူသိများသော Dutch East Indies တွင် ဤပေါက်ကွဲမှုသည်နှစ်ပေါင်း ၁၃၀၀ အတွင်းအနည်းဆုံးဖြစ်ခဲ့ပြီး ၅၃၅ မှ ၅၃၆ အထိပြင်းထန်သောရာသီဥတုဖြစ်ရပ်များကိုဖြစ်ပေါ်စေသည့်ယူဆချက်အရမီးတောင်သည်ဖိလစ်ပိုင်၌ ၁၈၁၄ ခုနှစ် Mayon ပေါက်ကွဲမှုကြောင့်ပိုမိုဆိုးရွားလာနိုင်သည်။

အေဒီ ၅၃၆ သည်အသက်ရှင်ရန်အဆိုးဆုံးနှစ်ဖြစ်သည်။

အေဒီ ၅၃၆ တွင်ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး၌ဖုန်မှုန့်တိမ်တိုက်တစ်ခုသည်တစ်နှစ်ပြည့်အောင်နေရောင်ခြည်ကိုပိတ်ဆို့ကာအငတ်ဘေးနှင့်ရောဂါများကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။ စကင်ဒီနေးဗီးယားနှင့်တရုတ်ဒေသ ၈၀% ကျော်သည်အစာရေစာငတ်သေ။ ဥရောပတိုက်သား ၃၀% သည်ကပ်ရောဂါကြောင့်သေဆုံးခဲ့ပြီးအင်ပါယာများကျဆုံးခဲ့ရသည်။ အကြောင်းရင်းအတိအကျကိုမည်သူမျှမသိသော်လည်းသိပ္ပံပညာရှင်များကမီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုသည်သိသာထင်ရှားသည့်အကြောင်းအရင်းတစ်ခုအဖြစ်ယူဆထားသည်။

၁၈၁၆ - နွေရာသီမရှိသောနှစ်

နွေရာသီမရှိသောတစ်နှစ်သည်စိုက်ပျိုးရေးဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်သည်။ ၁၈၁၆ ခုနှစ်ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုများသည်အာရှတိုက်အများစု၊ နယူးအင်္ဂလန်၊ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့်အနောက်ဥရောပဒေသအချို့အပေါ်အကြီးမားဆုံးအကျိုးသက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။

နွေရာသီမပါဘဲတစ်နှစ်တာ၏အကျိုးသက်ရောက်မှုများ

တရုတ်ပြည်မှာအငတ်ဘေးအကြီးအကျယ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။ ရေလွှမ်းမိုးမှုကြောင့်ကျန်သီးနှံများစွာပျက်စီးခဲ့သည်။ အိန္ဒိယတွင်နွေရာသီမုတ်သုံရာသီနောက်ကျခြင်းကြောင့်ကာလဝမ်းရောဂါပျံ့နှံ့စေခဲ့သည်။ ရုရှားသည်လည်းထိခိုက်ခဲ့သည်။

အပူချိန်နိမ့်ကျမှုနှင့်မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းမှုများကြောင့်ဥရောပနိုင်ငံအသီးသီး၌ရိတ်သိမ်းမှုမအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းလုံးတွင်အစားအစာဈေးနှုန်းများသိသိသာသာမြင့်တက်လာသည်။ အဓိကရုဏ်းများ၊ မီးရှို့မှုနှင့်လုယက်မှုများသည်ဥရောပမြို့များစွာတွင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အချို့သောအချိန်များတွင်အကြမ်းဖက်သူများသည်အလံများကိုကိုင်ဆောင်ကာစာဖတ်ကြသည် "ပေါင်မုန့်သို့မဟုတ်သွေး" ၎င်းသည် ၁၉ ရာစုဥရောပတိုက်၏အဆိုးရွားဆုံးအငတ်ဘေးဖြစ်ခဲ့သည်။

၁၈၁၆-၁၈၁၉ ခုနှစ်များတွင်အိုင်ယာလန်၊ အီတလီ၊ ဆွစ်ဇာလန်နှင့်စကော့တလန်တို့အပါအ ၀ င်ဥရောပဒေသအချို့တွင်နွေရာသီတစ်နှစ်မရှိခြင်းကြောင့်အာဟာရချို့တဲ့မှုနှင့်အငတ်ဘေးတို့ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဒီရောဂါဟာအိုင်ယာလန်နဲ့ဗြိတိန်တစ်ဝှမ်းလုံးကိုပျံ့နှံ့သွားခဲ့ပြီးလူ ၆၅၀၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

မြောက်အမေရိက၌ ၁၈၁၆ ခုနှစ်နွေ ဦး နှင့်နွေရာသီတွင်အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအရှေ့ပိုင်းဒေသများတွင်အဆက်မပြတ်“ ခြောက်သွေ့သောမြူများ” ကိုတွေ့ခဲ့ရသည်။ လေနှင့်မိုးရွာသွန်းမှုသည်“ မြူ” ကိုမပျံ့နှံ့စေပါ။ ၎င်းကို“stratospheric sulfate aerosol မျက်နှာဖုံး"။

အေးမြသောရာသီဥတုသည်စိုက်ပျိုးရေးကိုများစွာအထောက်အပံ့မပေးချေ။ ၁၈၁၆ ခုနှစ်မေလတွင်နှင်းများသည် Massachusetts, New Hampshire, Vermont နှင့် New York အထက်ပိုင်းရှိသီးနှံအများစုကိုသတ်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၆ ရက်နေ့တွင် Albany, New York နှင့် Maine, Dennysville တို့တွင်နှင်းများကျဆင်းခဲ့သည်။ နယူးဂျာစီပြည်နယ် Cape May တွင်နှင်းခဲများသည်ဇွန်လနှောင်းပိုင်းတွင် ၅ ညဆက်တိုက်သတင်းပို့ခဲ့ပြီးကျယ်ပြန့်သောသီးနှံများပျက်စီးခဲ့သည်။

New England သည် ၁၈၁၆ ၏ပုံမှန်မဟုတ်သောရာသီဥတုကြောင့်ကြီးမားသောအကျိုးဆက်များကိုကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ကနေဒါ၌ Quebec သည်ပေါင်မုန့်နှင့်နို့ရည်များကုန်သွားပြီးဆင်းရဲနွမ်းပါးသော Nova Scotians များသည်စားနပ်ရိက္ခာအတွက်ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကိုကိုယ်တိုင်ချက်ပြုတ်ကြသည်။

၁၈၁၆ ကပ်ဘေးများကဘာကိုဖြစ်စေသလဲ။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ Sumbawa ကျွန်းတွင်ဧပြီလ ၅ ရက်မှ ၁၅ ရက်၊ ၁၈၁၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၅ ရက်မှ ၁၅ ရက်ထိ Tambora မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့်ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဤအချိန်တစ်ဝိုက်တွင် ၁၈၁၆ ဘေးအန္တရာယ်များကိုဖြစ်စေသောအခြားမီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုများလည်းဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

• 1808 သည် ၁၈၀၈ လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်ပေါက်ကွဲမှု (VEI 6) သည်အနောက်တောင်ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာတွင်ရှိသည်
• 1812, la Soufrière Caribbean ရှိ Saint Vincent တွင်
• 1812, အော် Sangihe ကျွန်းများ၊ Dutch East Indies တွင်
• 1813, Suwanosejima ဂျပန်နိုင်ငံ၊ Ryukyu ကျွန်းစု၌
• 1814, Mayon ဖိလစ်ပိုင်မှာ

ဤပေါက်ကွဲမှုများသည်လေထုဖုန်မှုန့်ပမာဏများစွာကိုတည်ဆောက်ခဲ့သည်။ မီးတောင်ပေါက်ကွဲပြီးနောက်ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိသောနေရောင်ခြည်သည် stratosphere ကို ဖြတ်၍ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင်အပူချိန်ကျဆင်းသည်။

ဟန်ဂေရီနှင့်အီတလီတို့ကဲ့သို့မေရီလန်းပြည်နယ်သည်လေထု၌မီးတောင်ပြာများကြောင့်ဧပြီလနှင့်မေလတို့တွင်အညိုရောင်၊ အပြာရောင်နှင့်အဝါရောင်နှင်းများကျရောက်ခဲ့သည်။

အဆင့်မြင့် tephra မီးတောင်ပေါက်ကွဲပြီးနောက်နှစ်အနည်းငယ်အကြာ၌မီးခိုးလုံးများသည်ကောင်းကင်၌ဖုံးလွှမ်းသွားခဲ့ပြီးမီးတောင်များပေါက်ကွဲပြီးနောက်နေရောင်တွင်အနီရောင်အရောင်ကြွယ် ၀ မှုများဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

၁၈၁၆ ခုနှစ်သည်တီထွင်ဖန်တီးမှုလက်ရာမြောက်မြားစွာကိုလှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်

အုံ့မှိုင်းနေသောနွေရာသီရာသီဥတုသည်စာရေးဆရာများနှင့်အနုပညာရှင်များကိုလှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ ထိုနွေရာသီတွင်နွေရာသီတွင် Mary Shelley၊ သူမ၏ခင်ပွန်း၊ ကဗျာဆရာ Percy Bysshe Shelley နှင့်ကဗျာဆရာ Lord Byron တို့သည်အားလပ်ရက်အပန်းဖြေခဲ့ကြသည်။ ဂျီနီဗာရေကန်မရ။ အဆက်မပြတ်ရွာသွန်းနေသည့်မိုးသားများနှင့်မှိုင်းညို့နေသောမိုးကောင်းကင်များကြောင့်နေ့ရက်များစွာအတွင်း၌ပိတ်မိနေသည့်စာရေးဆရာများသည်ထိုအချိန်၏ညို့မှိုင်းသောမှောင်မိုက်သောပတ်ဝန်းကျင်ကိုသူတို့နည်းသူတို့ဟန်ဖြင့်ဖော်ပြခဲ့သည်။ Mary Shelley ကရေးသားခဲ့သည် Frankensteinမကြာခဏမုန်တိုင်းထန်တဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာထိတ်လန့်စရာကောင်းတဲ့ဝတ္ထုတစ်ခု Lord Byron ရေးခဲ့သောကဗျာဖြစ်သည် အမှောငျ, အစပြုသော၊ “ ငါ့မှာအိပ်မက်တစ်ခုရှိတယ်၊ ဒါအားလုံးအိပ်မက်မဟုတ်ဘူး။ တောက်ပသောနေရောင်သည်ငြိမ်းအေးသွားခဲ့သည်။ ” ထိုအချိန်ကအနုပညာရှင်များစွာတို့သည်သူတို့၏လေထုကိုအမှောင်ထု၊ ကြောက်ရွံ့ခြင်းနှင့်တိတ်ဆိတ်ခြင်းတို့ဖြင့်အရောင်တင်ရန်ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။

နောက်ဆုံးစကား

ဒီထူးခြားတဲ့အဖြစ်အပျက်ကနေပေါ်မှာငါတို့ဘယ်လောက်မှီခိုသလဲဆိုတာကိုမီးမောင်းထိုးပြနေတယ်။ Tambora ၏ပေါက်ကွဲမှုကြောင့်ကမ္ဘာမြေပြင်ပေါ်သို့နေရောင်ခြည်ပမာဏအနည်းငယ်လျော့ကျသွားခဲ့ပြီးအာရှ၊ ဥရောပနှင့်မြောက်အမေရိကတို့တွင်သက်ရောက်မှုမှာသိသိသာသာဖြစ်ခဲ့သည်။ အနုပညာရှင်များ၏ဖန်တီးမှုများသည်စိတ် ၀ င်စားဖွယ်ဖြစ်ပုံရသော်လည်း ၁၈၁၆ ခုနှစ်တွင်နေရောင်မရှိသောကမ္ဘာ၏အလားအလာသည်ကြောက်စရာကောင်းလောက်အောင်မှန်ကန်ခဲ့သည်။