Kua kitea e te roopu kaiputaiao o te ao tetahi parapara tangata ahurei i Haina e wehe ke ana i etahi atu hominin kua kitea i mua. Ehara i te rite ki te rarangi whakaheke i puta mai Whakawa, Denisovans, ranei Homo sapiens, e kii ana me taapiri tetahi upoko ki te rakau whanau tangata o naianei.
I te tau 2019, i whakawhiwhia te Hainamana Academy of Sciences (CAS) ki te whakarōpū i nga koiwi o te hominin, te tapanga HLD 6, i kitea i Hualongdong o Rawhiti o Ahia. Kaore i taea e nga kaiputaiao te hono atu ki nga whakapapa e mohiotia ana.
Ko te kanohi o te hominin e maumahara ana ki te whakapapa tangata hou, i wehe ke atu Homo erectus 750,000 tau ki muri. Heoi, ko te kore o te kauwae o te tangata he rite tonu ki tera o te a Denisovan – he momo hominin tawhito kua ngaro mai i Ahia i wehe mai i nga Neanderthals neke atu i te 400,000 tau ki muri.
I te mahi tahi me nga kaiputaiao mai i te Whare Wananga o Xi'an Jiaotong o Haina, Te Whare Wananga o York o Ingarangi, me te Whare Rangahau a-Motu mo te Kuwhatanga Tangata o Spain, ka whakapono nga kairangahau o te Hainamana Academy of Sciences (CAS) kua kitea e ratou he tupuna e kore e mohiotia - he huinga o te peka i hanga tangata hou me te peka nana i hanga etahi atu hominin tawhito o te rohe, penei i a Denisovans.
I nga wa o mua, he maha nga parapara hominin mai i te Pleistocene kua kitea i Haina kaore i uru ngawari ki tetahi whakapapa. Ko te mutunga mai, he maha tonu te whakamaramatanga o aua tupapaku he rereketanga o waenga i runga i te huarahi tika ki te tangata hou; hei tauira tawhito o a Homo sapien, hei tauira, he ahua matatau ranei o Homo erectus.
Ko tenei maaramatanga ahorangi me te maarama taketake kua waiho hei kaupapa tautohetohe, kaore i te tino manakohia. Ahakoa Homo erectus I mau tonu ki Iniaone tae noa ki te 100,000 tau ki muri, ko nga toenga i kitea i te Rawhiti o Haina he ahua nui ake ki etahi atu whakapapa hou o te hominin.
Ko nga rangahau o mua i whakahaeretia mo nga genomes o Neanderthal i kitea i Uropi me te hauauru o Ahia kua whakaatu nga tohu o te peka tuawha o te hominin e wehe ana i te Waenganui ki te mutunga o Pleistocene.
Engari ko tenei roopu kua ngaro kaore ano kia mohiotia i roto i te rekoata parapara. Akene ko nga toenga hominin i kitea i Haina he waahanga ngaro o te panga.
Ko nga kaituhi o te tātari Whakamāramahia ko te kauae me te angaanga te mea no te tamaiti 12, 13 ranei te pakeke, a, ahakoa he ahua o te tangata hou ona kanohi, ko nga peka, te potae angaanga, me te kauae "te ahua ke ana te ahua o nga ahuatanga o mua."
Ko o raatau hua ka whakararu i te huarahi ki nga tangata hou. Ko te mosaic o nga ahuatanga tinana e kitea ana i roto i tenei hominin tawhito e tautoko ana i te noho tahi o nga whakapapa e toru i Ahia - te whakapapa o H. erectus, te whakapapa o Denisovan, me tenei whakapapa e tata ana ki a tatou.
Homo sapiens I puta noa mai i Haina i te takiwa o te 120,000 tau ki muri, engari ko te ahua o etahi o a tatou ahuatanga 'hou' i noho i konei i mua noa atu i tera. Ko te mea pea ko te tupuna whakamutunga o H. sapiens me nga Neanderthals i ara ake i te tonga-tonga o Ahia, ka horapa ki nga whenua katoa. Me nui ake nga rangahau whaipara tangata inaianei hei whakamana i taua ariā.
Ko te rangahau tuatahi i whakaputaina i roto i te Journal o te Whanaketanga Tangata. 31 Hurae 2023.
